strona główna aktualności

Zasadniczy sens pozostawał taki sam: wędrownemu kupcowi oferowano opiekę na terenie przez który przemierzał. Wieloszczeblowy system sprawowania władzy w epoce feudalnej utorował drogę władcom z suwerennymi uprawnieniami na poszczególnych obszarach w zakresie prawa i porządku. W ten sposób rogatkowe straciło swe początkowe podstawy prawne i stało się niezależnym źródłem dochodu suwerena, tym bardziej, że podwyższono stawki. Panujący mógł korzystać z rogatkowego osobiście, lecz czasami mógł je sprzedać lub wydzierżawić w momencie gdy zaistniały potrzeby finansowe, a nawet darować je ulubionemu poddanemu w nagrodę za pełnioną służbę.

W Niemczech pobierano rogatkowe jako rodzaj opłat miejskich na granicach licznych państewek, co stwarzało barierę wolnego przepływu handlu. Cena towaru podwajała się lub potrajała ze względu na wielokrotną konieczność rozpakowywania towaru i uiszczania ceł. Sytuacja we Francji nie była lepsza. Po anektowaniu przez królów francuskich uprzednio mniej lub bardziej niepodległych księstw lub hrabstw praktykowano pobór opłat miejskich, będących skuteczną formą regionalnego opodatkowania. Od 1581 r. pobór opłat przeniesiono na granicę prowincji. Nieco później w przeddzień Rewolucji Francuskiej (1787 r.), szereg opłat lokalnych zastąpiono pojedynczą opłatą. W Anglii podbitej przez Wilhelma Zdobywcę w 1066 r. możliwe stało się wprowadzenie silnej władzy panującego w całym królestwie, a tym samym wprowadzenie opłat z tytułu importu, eksportu i tranzytu. Po Unii ze Szkocją  w 1707 r. Zjednoczone Królestwo wprowadziło jeden obszar celny.

W epoce napoleońskiej ilość państw w Niemczech została gwałtownie zredukowana. Około 1800 r. było ich w przybliżeniu 60. Od 1815 r. połączyły one siły tworząc przymierza i w 1833 r. utworzyły Zollverein (związek celny) w celu usunięcia barier w handlu zewnętrznym. Przyczyniło się to znacznie do rozwoju państwa Niemieckiego.

źródło: Ferdinand H.M. Grapperhaus, Podatki przez wieki. Historia wizualna, Toruń 2010