strona główna baza prawa podatkowego . . . zasady przeprowadzania dowodów w postępowaniu podatkowymzasady przeprowadzania dowodów w postepowaniu podatkowym

Zasady przeprowadzania dowodów w postepowaniu podatkowym

Słowo „dowód” używane jest w różnych znaczeniach. Określa się nim środki dowodowe, czyli źródła informacji będące podstawą procesu dowodzenia, czynności podejmowane w celu wykazania prawdziwości jakiegoś twierdzenia, jak również rezultaty postępowania dowodowego. Ordynacja podatkowa posługuje się pojęciem dowodu w znaczeniu środka dowodowego, przyjmuje zasadę otwartego katalogu tychże środków i równej ich mocy. Jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Dowodami w postępowaniu podatkowym mogą być w szczególności księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej, oraz materiały zgromadzone w toku prawomocnie zakończonego postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe.

Organom podatkowym przysługuje przywilej swobodnej oceny dowodów. Zasada swobodnej oceny dowodów jest jednym z koniecznych środków zapewniających podjęcie przez organ podatkowy rozstrzygnięcia zgodnie z rzeczywistym stanem rzeczy. Z zasady tej wynika, że organ podatkowy – przy ocenie stanu faktycznego – nie jest skrępowany żadnymi regułami ustalającymi wartości poszczególnych dowodów. Organ ten, według swej wiedzy, doświadczenia oraz wewnętrznego przekonania ocenia wartość dowodową poszczególnych środków dowodowych i wpływ udowodnienia jednej okoliczności na inne. Przy ocenie zebranych w sprawie dowodów organ winien się kierować prawidłami logiki oraz zgodności oceny z prawami nauki i doświadczenia życiowego.

Swobodna ocena dowodów nie może jednakowoż przekształcić się w samowolę (ocenę dowolną). Musi być zatem dokonana zgodnie z normami prawa procesowego oraz z zachowaniem określonych reguł tej oceny, a mianowicie:

1) Należy opierać się na materiale dowodowym zebranym przez organ lub uzyskanym w ramach pomocy prawnej,

2) Ocena powinna zostać oparta na całym materiale dowodowym zebranym przez organ; organ rozpatruje zatem wszystkie dowody w ich wzajemnej łączności, a nie każdy dowód z osobna,

3) Organ powinien dokonać oceny znaczenia i wartości dowodów zgromadzonych w dane sprawie, z zastrzeżeniem dokumentów urzędowych, mających szczególną moc dowodową.

Postępowanie podatkowe powinno toczyć się w oparciu o zasadę prawdy obiektywnej, zgodnie z którą na organie podatkowym spoczywa obowiązek zebrania i rozpatrzenia w sposób wyczerpujący całego materiału dowodowego. Tak więc organ prowadzący postępowanie nie może ograniczyć się tylko do przeprowadzenia wybranych przez niego dowodów, antycypując niejako, że inne dowody nie będą miały w sprawie żadnego znaczenia. Obowiązek zgromadzenia i wszechstronnego zbadania materiału dowodowego spoczywa na organie podatkowym również wtedy, gdy posiada on uprawnienie do wydania decyzji o charakterze uznaniowym.

Jeżeli żądanie przeprowadzenia dowodu zgłasza strona, a przedmiotem dowodu jest okoliczność mająca znaczenie dla sprawy, obowiązkiem organu jest uwzględnienie tego żądania. Powyższe uprawnienie strony to wyraz realizacji zasady jej czynnego udziału w postępowaniu.
Aby zapewnić stronie możliwość wzięcia udziału w przeprowadzeniu dowodu w postaci: zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin, Ordynacja podatkowa nakłada na organ obowiązek zawiadomienia strony przynajmniej 7 dni wcześniej, iż w konkretnym dniu dowód taki zostanie przeprowadzony. Strona winna być pouczona, że ma prawo uczestniczyć w tej czynności również czynnie, poprzez zadawanie pytań świadkom i biegłym oraz składanie wyjaśnień. Termin siedmiodniowy ma zapewnić możliwość przygotowania się strony do planowanych przez organ czynności.

Konkretyzacją zasady czynnego udziału strony w postępowaniu jest również przyjęta w Ordynacji podatkowej regulacja, zgodnie z którą tylko wtedy okoliczność faktyczna może zostać uznana za udowodnioną, gdy stronie stworzona zostanie możliwość wypowiedzenia się odnośnie przeprowadzonych dowodów. Z uprawnienia tego stronie musi skorzystać, jednakże obowiązkiem organu jest stworzenie stronie możliwości ustosunkowania się do zebranego materiału dowodowego. Zachowanie wymagań gwarantujących realizację zasady czynnego udziału strony w postępowaniu, niezależnie od wagi i treści przeprowadzonego dowodu, jest bezwzględnym obowiązkiem organu podatkowego.

Opracowano na podstawie: pod. red. H.Dzwonkowskiego, Prawo podatkowe, Warszawa 2010

Nota zawiera pełną treść. Jest dostępna bezpłatnie.

System logowania i płatnego dostępu do not jest obecnie niedostępny.