strona główna baza prawa podatkowego . . . informacje podatkowe przekazywane przez osoby trzecieinformacje podatkowe przekazywane przez osoby trzecie

Informacje podatkowe przekazywane przez osoby trzecie

Komentarz zawiera wyczerpującą charakterystykę instytucji informacji podatkowych przekazywanych przez osoby trzecie. Przedstawiono ich wspólne cechy oraz rolę dla organów podatkowych. Dokonano również podziału ze względu na zakres obowiązku ich dostarczenia oraz wskazano podmioty zobligowane do tego.

Cechy charakterystyczne informacji podatkowych przekazywanych przez osoby trzecie

Informacje podatkowe stanowią jedno z ważniejszych źródeł wiedzy o sytuacjach, które mają wpływ na powstanie obowiązku podatkowego i jego zakres* . Ich charakterystyczną cechą jest to, że pochodzą nie od podatnika, lecz od osób trzecich. Przepisy prawa nakładają bowiem na różne podmioty obowiązek przekazywania organom podatkowym danych, którymi podmioty te dysponują z uwagi na wykonywaną działalność (np. banki dysponują wiedzą o środkach utrzymywanych na prowadzonych przez nie rachunkach).

Informacje podatkowe są materiałem źródłowym, umożliwiającym organom podatkowym weryfikację danych, jakie znajdują się już w ich posiadaniu i pozwalają na ocenę, czy i w jakiej wysokości powstało zobowiązanie podatkowe*. To między innymi one zatem służą ustaleniu stanu faktycznego sprawy w zgodzie z zasadą prawdy materialnej.* Niezwykle istotną ich cechą jest to, że na podstawie art. 181 OrdPU* mogą być dowodem w postępowaniu podatkowym.

Informacje podatkowe są wykorzystywane przede wszystkim w ramach tych instytucji, które mają na celu weryfikację prawidłowości wykonania przez podatnika obowiązków wynikających z prawa podatkowego (np. kontrola podatkowa, decyzyjna korekta deklaracji podatkowej). Zastosowanie niektórych instytucji wymiaru zobowiązań podatkowych nie byłoby możliwe bez obowiązku przekazywania informacji przez osoby trzecie. Na przykład warunkiem wszczęcia postępowania w sprawie opodatkowania dochodów nieujawnionych jest uzyskanie od osób trzecich danych o poniesionych przez podatnika wydatkach oraz wartości zgromadzonego przez niego mienia.

Poza tym regulacja informacji podatkowych pełni funkcję prewencyjną. Świadomość tego, że organ podatkowy dysponuje wiedzą o podatkowych stanach faktycznych, może zniechęcać podatników do ich nieujawniania.

Źródłem obowiązku przekazania informacji podatkowej może być ustawa lub żądanie organu podatkowego, znajdujące podstawę prawną w ustawie. Informacje podatkowe przekazywane przez osoby trzecie bez wezwania organu podatkowego są uzyskiwane przez organ podatkowy w sposób regularny. Umożliwiają bieżącą weryfikację rozliczeń dokonywanych przez podatników. Mogą stanowić podstawę faktyczną wszczęcia postępowania podatkowego. Natomiast informacje przekazywane na żądanie organu podatkowego mają znaczenie dopiero w przypadku formalnego wszczęcia postępowania. Organ podatkowy dysponuje już bowiem wówczas materiałem dowodowym, który wskazuje na możliwość nieujawnienia przez podatnika zobowiązania podatkowego w całości lub w części. Informacje takie uzupełniają materiał już zgromadzony, nie są jednak podstawą podjęcia postępowania w tej sprawie. Wszczęcie postępowania jest zazwyczaj warunkiem takiego żądania.

Artykuł 82 Ordynacji podatkowej* tylko w sposób ogólny wyznacza zakres podmiotowy i przedmiotowy informacji podatkowych. Szczegółowy zakres został uregulowany przez rozporządzenia Ministra Finansów z 24.12.2002 r. w sprawie informacji podatkowych.[[a]]  Poza tym obowiązki osób trzecich w tym zakresie wynikają również z unormowań innych ustaw.

Informacje podatkowe dostarczane bez wezwania organów podatkowych

Zgodnie z art. 82 § 1 pkt 2 OrdPU* osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą są obowiązane do sporządzania i przekazywania informacji o umowach zawartych z nierezydentami w rozumieniu przepisów prawa dewizowego. Zakres podmiotowy i przedmiotowy tych informacji wskazuje, że ustanowienie obowiązku ich dostarczenia ma na celu wzmocnienie skuteczności kontroli cen stosowanych w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi, w przypadku gdy jeden z tych podmiotów nie jest rezydentem na terytorium RP, oraz kontroli prawidłowości rozliczania przez nierezydentów podatku dochodowego należnego na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na zasadzie źródła.

Ustawa Prawo dewizowe z z 27.7.2002 r. w art. 2 ust. 1 pkt 2* definiuje nierezydentów. Są to mianowicie: osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą, osoby prawne mające siedzibę za granicą, a także inne podmioty mające siedzibę za granicą, posiadające zdolność zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu; nierezydentami są również znajdujące się za granicą oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów oraz obce przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne i inne obce przedstawicielstwa oraz misje specjalne i organizacje międzynarodowe, korzystające z immunitetów i przywilejów dyplomatycznych lub konsularnych.

Zgodnie z § 3 ust. 1* rozporządzenia z 24.12.2002 r. w sprawie informacji podatkowych w zw. z art. 82 § 1 OrdPU* obowiązek taki powstaje tylko w przypadku: istnienia określonych powiązań pomiędzy podmiotem zobowiązanym do dostarczenia informacji podatkowej oraz nierezydentem w rozumieniu przepisów prawa dewizowego; jeżeli podmiot obowiązany do sporządzenia i przekazania informacji wiedział lub mógł wiedzieć, przy zachowaniu należytej staranności o fakcie istnienia takich powiązań; w zakresie dotyczącym umów zawartych pomiędzy nimi.

Powiązania, których istnienie nakłada na jedną ze stron umowy obowiązek dostarczenia informacji podatkowych, występują wówczas, gdy: jedna ze stron tej umowy, bezpośrednio lub pośrednio, bierze udział w zarządzaniu lub kontroli drugiej strony umowy albo posiada udział w jej kapitale uprawniający do co najmniej 5% wszystkich praw głosu lub inny podmiot, niebędący stroną umowy, równocześnie bierze udział, bezpośrednio lub pośrednio, w zarządzaniu lub kontroli podmiotów będących stronami umowy albo posiada udziały w kapitałach tych podmiotów uprawniające, w każdym z nich, do co najmniej 5% wszystkich praw głosu (w informacjach uwzględnia się wówczas umowy, które zostały zawarte w roku podatkowym z tym samym nierezydentem, a suma należności albo suma zobowiązań wynikająca z tych umów przekroczyła równowartość 300 000 euro) lub ) nierezydent, będący stroną umowy, posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedsiębiorstwo, oddział lub przedstawicielstwo w rozumieniu odrębnych przepisów (w informacjach uwzględnia się umowy, w których jednorazowa wartość należności albo zobowiązań przekroczyła równowartość 5000 euro). Natomiast zgodnie z § 3 ust. 3* rozporządzenia z 24.12.2002 r. w sprawie informacji podatkowych informacje sporządza się za rok podatkowy i przesyła się naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu ze względu na adres siedziby albo miejsce zamieszkania podmiotu sporządzającego informację, w terminie 3 miesięcy, licząc od zakończenia tego roku podatkowego.

Od 1 sierpnia 2011 na podstawie zmienionego art. 82 § 2* banki i spółdzielcze kasy oszczędnościowo-kredytowe są obowiązane do sporządzania i przekazywania ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych, w formie dokumentu elektronicznego, w okresie sprawozdawczym– odpowiednio od 1 do 15 dnia miesiąca oraz od 16 do ostatniego dnia miesiąca – informacji o założonych i zlikwidowanych rachunkach bankowych związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, w terminie do siódmego dnia następnego okresu sprawozdawczego. Obowiązek sporządzania i przekazywania informacji nie dotyczy rachunków bankowych założonych i zlikwidowanych w tym samym okresie sprawozdawczym.

Poza tym w § 5* rozporządzenia z 24.12.2002 r. w sprawie informacji podatkowych nałożono na organy rejestrujące pojazdy obowiązek przekazywania informacji podatkowych zarówno do organów właściwych w sprawach podatku od środków transportowych, jak i do naczelnika urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania lub adres siedziby nabywcy pojazdu. Natomiast § 6* rozporządzenia z 24.12.2002 r. w sprawie informacji podatkowych nakłada taki obowiązek na organy administracji architektoniczno-budowlanej.

Obowiązek dostarczenia informacji na żądanie organu podatkowego