strona główna baza prawa podatkowego . . . przedawnienie zobowiązania podatkowegoprzedawnienie zobowiązania podatkowego

Przedawnienia zobowiązań podatkowych

Przedmiotem niniejszej noty jest wnikliwa analiza przedawnienia zobowiązań podatkowych uregulowana w art. 70 OrdPU, poprzez prawidłowe zrozumienie strategicznych pojęć dla właściwego funkcjonowania instytucji. Odnosząc się do całokształtu problematyki należy kompleksowo uwzględnić całą złożoność aspektu przedawnienia podatkowego, niejednorodność pojęć, szereg interpretacji, różnorodność źródeł oraz szereg innych aspektów składających się na całość, jakim jest pojęcie przedawnienia zobowiązania podatkowego. Metodyczne podejście do owego zagadnienia nakłada obowiązek wyłożenia i sumarycznego przedstawienia wszelkich aspektów składowych omawianej instytucji, jak też zilustrowanie jej funkcjonowania w polskim prawie podatkowym.

W literaturze prawniczej instytucja przedawnienia określana jest mianem dawności. Zaś przez dawność podatkową powinno się rozumieć wszystkie te instytucje prawne, które określają skutki prawne będące następstwem niewykonywania uprawnień przez czas określony w ustawie. Przedawnienie stanowi jedną z nieefektywnych form wygasania zobowiązaniowych stosunków prawnych. Zostało uregulowane w rozdziale VIII OrdPU w art. 68 i art. 70, gdzie określa skutki prawne będące następstwem niewykonywania uprawnień przez czas określony w ustawie. Przedawnienia nie należy zawężać jedynie do art. 68-71b OrdPU. To także przepisy o procedurze postępowania, gdyż ustawodawca wykorzystuje ograniczenia w czasie również w przypadku zamknięcia drogi do wszczęcia postępowania (art. 79 § 2 OrdPU), do zwrotu nadpłaty (art. 80 § 1 OrdPU), wznowienia postępowania (art. 245 § 1 pkt 3 lit. c), stwierdzenia nieważności decyzji (art. 247 § 2 OrdPU), jak również przedawnienie odpowiedzialności osób trzecich (art. 118 OrdPU).

Przedawnienie reguluje stosunki między wierzycielem a dłużnikiem oraz określa relacje między obowiązkiem a zobowiązaniem podatkowym. Okres przedawnienia jest czasem przeznaczonym dla wierzyciela podatkowego, w którym może skutecznie zrealizować uprawnienia wynikające z obowiązku podatkowego. Natomiast po upływie okresu przedawnienia wierzyciel nie ma prawa skutecznie domagać się od dłużnika zachowania wynikającego z treści zobowiązania istniejącego między tym dłużnikiem a wierzycielem podatkowym . Zatem przedawnieniu podlegają uprawnienia do żądania od podatnika realizacji świadczeń podatkowych wynikających z decyzji bądź deklaracji podatkowych. W głównej mierze celem tej instytucji jest przede wszystkim zachowanie pewności obrotu prawnego.

Newralgiczne znaczenie dla zrozumienia instytucji przedawnienia ma odróżnienie dwóch postaci stosunku prawnopodatkowego, mianowicie obowiązku podatkowego (art. 4 OrdPU) i zobowiązania podatkowego (art. 5 OrdPU).