strona główna baza prawa podatkowego . . . oględziny w postępowaniu podatkowymoględziny w postępowaniu podatkowym

Oględziny w postępowaniu podatkowym

Oględziny stanowią środek dowodowy o charakterze bezpośrednim, za pomocą którego organ orzekający w sprawie może zetknąć się ze stanem faktycznym sprawy bez pośrednictwa innych ogniw. Oględziny dają organowi orzekającemu możliwość bezpośredniego zbadania  miejsca, osoby, nieruchomości, czy rzeczy ruchomej w celu poznania ich właściwości. Oględziny umożliwiają najpełniejszą realizację zasady prawdy obiektywnej, ponieważ są źródłem informacji niezniekształconych przez ogniwa pośrednie. Choć przeprowadzenie oględzin nie wymaga posiadania wiedzy specjalistycznej, to w praktyce często wiąże się z powołaniem biegłego, który musi dokonać oględzin celem sporządzenia opinii*. Z tym, że oględziny zawsze przeprowadza organ podatkowy w trybie art. 198 Ordynacji podatkowej*.

Zgodnie z regulacją zawartą w Ordynacji (art. 198 § 1), organ podatkowy swobodnie ocenia, czy w danym przypadku zachodzi potrzeba przeprowadzenia oględzin. Granice tej swobody zakreśla, wynikający z art. 122 Ordynacji, nakaz dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego sprawy celem uzyskania jej rzeczywistego obrazu i ukształtowania podstawy do trafnej subsumcji przepisów (zasada prawdy obiektywnej)*. Organ musi więc przeprowadzić oględziny, w sytuacji gdy chociażby częściowo, nie został ustalony stan faktyczny sprawy. Ograniczenie swobody organu może także wynikać z przepisów szczególnych.

Przeprowadzenie oględzin wymaga wydania postanowienia przez organ podatkowy. Mimo, iż na postanowienie to zażalenie nie przysługuje to może ono zostać zaskarżone w odwołaniu od decyzji. W postanowieniu tym powinny znaleźć się szczegółowe informacje dotyczące przedmiotu oględzin. Przeprowadzenie oględzin możliwe jest dopiero po upływie co najmniej 7 dni od zawiadomienia strony o miejscu i terminie oględzin, po to by umożliwić jej czynny udział w przeprowadzeniu dowodu.

Możliwość przeprowadzenia oględzin została uregulowana także w przepisach art. 276 § 1, art. 286 § 1 pkt 3 oraz w art. 288 § 1 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 276 § 1, organ podatkowy, z zgodą podatnika, może dokonać oględzin lokalu mieszkalnego lub części tego lokalu, jeżeli jest to niezbędne do zweryfikowania zgodności stanu faktycznego z danymi wynikającymi ze złożonej przez podatnika deklaracji oraz z innych dokumentów potwierdzających poniesienie wydatków na cele mieszkaniowe. Z przyjęte redakcji tego przepisu wynika, iż oględzin nie można dokonać bez zgody podatnika.

Art. 286 Ordynacji, opisujący uprawnienia kontrolującego w ramach prowadzonej kontroli podatkowej, w punkcie 3 paragrafu 1stanowi, że kontrolujący może dokonać oględzin majątku podlegającego kontroli. Przepis art. 288 § 1 uzupełnia kompetencję kontrolującego opisaną w art. 286 § 1 pkt 1 i stanowi, że kontrolujący ma prawo wstępu na teren, do budynku lub lokalu mieszkalnego kontrolowanego w celu:

        1)   dokonania oględzin, jeżeli: