strona główna baza prawa podatkowego . . . zakres podmiotowy w podatku od towarów i usługzwolnienie podmiotowe w podatku od towarów i usług

Zwolnienie podmiotowe w podatku od towarów i usług.

Nota zawiera zwięzłe przedstawienie tematyki zwolnienia podmiotowego od podatku VAT, przewidzianego w art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług. Wyjaśnia istotę tego zwolnienia, zasady jego działania, przesłanki jego utraty lub rezygnacji ze zwolnienia. W nocie wskazano również limit obrotu uprawniający do korzystania ze zwolnienia podmiotowego oraz sposób jego obliczania. Ponadto Przedstawiono zasady i warunki odliczenia podatku naliczonego przez podatnika, który utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował ze zwolnienia. W opracowaniu uwzględniono stan prawny obowiązujący w 2013 roku.

Istota zwolnienia podmiotowego, limit obrotów, zasady korzystania i przesłanki utraty oraz rezygnacja ze zwolnienia.

Szczególną kategorią zwolnienia podatkowego w podatku od towarów i usług jest tzw. zwolnienie podmiotowe, stosowane ze względu na wielkość obrotu podatnika. Jest to zwolnienie przewidziane dla drobnych przedsiębiorców, u których wartość obrotu z tytułu sprzedaży opodatkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150.000 zł lub – w przypadku podatnika rozpoczynającego działalność w trakcie roku podatkowego – przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy tej kwoty, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w roku podatkowym (zob. art. 113 ust. 1 i 9 VATU). Do wartości sprzedaży opodatkowanej nie wlicza się kwoty podatku oraz wartości odpłatnej dostawy towarów oraz odpłatnego świadczenia usług zwolnionych przedmiotowo od podatku, a także towarów, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji (zob. art. 113 ust. 1 i 2 VATU). W przypadku prowadzenia przez rolnika ryczałtowego korzystającego ze zwolnienia określonego w art. 43 ust. 1 pkt 3 VATU także działalności innej niż działalność rolnicza do wartości sprzedaży dokonywanej przez tego podatnika nie wlicza się sprzedaży produktów rolnych pochodzących z prowadzonej przez niego działalności rolniczej.

Zwolnienie podmiotowe traci moc w momencie przekroczenia wskazanej wyżej kwoty limitu wartości sprzedaży uprawniającej do korzystania ze zwolnienia, a opodatkowaniu podlega nadwyżka sprzedaży ponad tę kwotę, zaś obowiązek podatkowy powstaje z momentem przekroczenia tej kwoty (zob. art. 113 ust. 5 i ust. 10 VATU). Przy czym w przypadku podatników rozpoczynających działalność gospodarczą w trakcie roku podatkowego limit uprawniający do stosowania zwolnienia podmiotowego oblicza się proporcjonalnie do okresu prowadzonej działalności gospodarczej w tym roku podatkowym. Przykładowo, dla podatnika, który rozpoczął wykonywanie czynności opodatkowanych z dniem 20 sierpnia limit uprawniający do korzystania ze zwolnienia wynosi 54.508 zł (według obliczenia proporcji: 150.000 zł x 133 /ilość dni prowadzenia działalności do końca roku/ ÷ 366 dni ≈ 54.508 zł). Po przekroczeniu tej kwoty faktycznej sprzedaży w trakcie roku podatkowego, w którym podatnik rozpoczął wykonywanie czynności opodatkowanych, traci on prawo do zwolnienia podmiotowego.

W przypadku gdy między podatnikiem korzystającym ze zwolnienia podmiotowego a jego kontrahentem istnieje związek, o którym mowa w art. 32 ust. 2-4 VATU (powiązania majątkowe, kapitałowe, rodzinne lub wynikające ze stosunku pracy), który wpływa na wykazywaną przez podatnika w transakcjach z tym kontrahentem wartość sprzedaży w ten sposób, że jest ona niższa niż wartość rynkowa, dla określenia momentu utraty mocy zwolnienia podmiotowego uwzględnia się wartość rynkową tych transakcji.

Z uwagi na fakt, że objecie podatnika zwolnieniem podmiotowym na gruncie podatku VAT może być dla niego niekorzystne, skutkując ponoszeniem ekonomicznego ciężaru podatku zapłaconego przy nabyciu towarów i usług związanych z działalnością zwolnioną, w art. 113 ust. 4 przewidziano prawo rezygnacji podatnika ze zwolnienia podmiotowego, pod warunkiem pisemnego zawiadomienia o takim zamiarze naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca, w którym podatnik rezygnuje ze zwolnienia. Przy czym w przypadku podatników rozpoczynających działalność w trakcie roku podatkowego zawiadomienie to musi nastąpić przed dniem wykonania pierwszej czynności opodatkowanej (zob. art. 113 ust. 4 VATU). Przy czym w przypadku, gdy podatnik rozpoczynający działalność w trakcie roku podatkowego wykonał już pierwszą czynność opodatkowaną, może również zrezygnować ze zwolnienia pod warunkiem pisemnego zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji ze zwolnienia przed początkiem miesiąc, w którym rezygnuje ze zwolnienia – co wynika z art. 113 ust. 7 pkt 2 VATU.

Podatnik, który utracił prawo do zwolnienia od podatku lub zrezygnował z tego zwolnienia, może, nie wcześniej niż po upływie roku, licząc od końca roku, w którym utracił prawo do zwolnienia lub zrezygnował z tego zwolnienia, ponownie skorzystać ze zwolnienia podmiotowego, o ile oczywiście wartość jego sprzedaży opodatkowanej (bez podatku VAT) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym limitu uprawniającego do objęcia zwolnieniem podmiotowym, określonego w art. 113 ust. 1 VATU (czyli 150.000 zł).

2. Zakres wyłączeń ze zwolnienia podmiotowego.

Zwolnienia podmiotowego nie stosuje się do:

- importu towarów i usług,

- wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów,

- dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca,

- podatników dokonujących dostaw: