strona główna baza prawa podatkowego . . . wartość netto w rachunkowościwartość netto w rachunkowości

Wartość netto w rachunkowości

Wartość netto to termin, który nie został zdefiniowany w ustawie o rachunkowości w sposób bezpośredni. Pojęcie to odnosi się do zaktualizowanej wartości wybranych składników aktywów i wyraża księgowe ujęcie stopnia ich przydatności ekonomicznej w działalności gospodarczej jednostki. W niniejszym komentarzu podjęto próbę przybliżenia pojęcia wartości netto i jego zastosowania.

Stan poszczególnych aktywów jednostki w bilansie, stanowiącym część sprawozdania finansowego, wykazuje się w wartości netto, a więc po kompensacie ich wartości nominalnej z odpisami aktualizującymi ich wartość. Wartość ta wynika ze skorygowania wartości księgowej aktywów o:

1) dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe oraz odpisy aktualizujące, w tym również z tytułu trwałej utraty wartości składników aktywów trwałych;

2) odpisy aktualizujące wartość rzeczowych składników aktywów obrotowych;

3) odpisy aktualizujące wartość należności.

W przypadku aktywów finansowych i zobowiązań finansowych, ich wartość w bilansie wykazuje się w kwocie netto po kompensacie, jeżeli jednostka ma bezwarunkowe prawo do kompensaty aktywów i zobowiązań danego rodzaju i zamierza je rozliczyć w kwocie netto albo jednocześnie wydać składnik aktywów finansowych i rozliczyć zobowiązanie finansowe.

Omawianą wartość netto środka trwałego stanowi jego wartość początkowa pomniejszona o wartość umorzenia oraz odpisy z aktualizacji wyceny. Wartość początkową środków trwałych, z wyjątkiem gruntów niesłużących wydobyciu kopalin metodą odkrywkową, stanowi cena nabycia lub koszt wytworzenia. Zgodnie z przepisem art.  31 ustawy o rachunkowości, wartość początkową zmniejszają odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe dokonywane w celu uwzględnienia utraty ich wartości, na skutek używania lub upływu czasu. Oznacza to pomniejszenie wartości środków trwałych w danym okresie, w wyniku ich wykorzystywania w prowadzonej działalności gospodarczej, o wartość tego zużycia.

Ponadto wartość początkowa i dotychczas dokonane od środków trwałych odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe mogą, na podstawie odrębnych przepisów, ulegać aktualizacji wyceny. Ustawodawca nie określa jednak, o jakich przepisach mowa, natomiast w polskiej praktyce rachunkowości aktualizację wyceny może zarządzić jedynie Minister Finansów po spełnieniu warunków przewidzianych przepisami fiskalnymi*. Ustalona w wyniku aktualizacji wyceny wartość księgowa netto środka trwałego nie powinna być wyższa od jego wartości godziwej, której odpisanie w przewidywanym okresie jego dalszego używania jest ekonomicznie uzasadnione.

Zasady wyceny wartości niematerialnych i prawnych oraz sposoby dokonywania od nich odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych, a także odpisów aktualizujących są analogiczne jak dla środków trwałych.

Wycena zapasów na potrzeby sporządzania bilansu winna uwzględniać zmniejszenia wartości na skutek używania lub upływu czasu danego aktywu obrotowego, co oznacza. że konieczne jest dokonanie odpowiednich odpisów aktualizujących wartość zapasów, mających na celu doprowadzenie ich wartości do ceny sprzedaży netto aktualnej na dzień bilansowy.

Przesłanki dokonania odpisów aktualizujących wartość zapasów mogą wyrażać się m.in. w: