strona główna baza prawa podatkowego . . . rodzaje umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowaniarodzaje umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania

Rodzaje umów w sprawie unikania podwójnego opodatkowania

Ze względu na negatywne następstwa podwójnego opodatkowania, we współczesnych regulacjach prawnych istnieją różnego rodzaju środki prawne (metody) umożliwiających eliminację międzynarodowego podwójnego opodatkowania. Wykorzystywanie tychże środków skutkuje ograniczeniem jurysdykcji podatkowej władz skarbowych poszczególnych państw co do naliczania i poboru podatków. 

Organy podatkowe każdego państwa dążą z reguły do opodatkowania wszystkich dochodów osiąganych przez podmiot mający na terytorium tego państwa miejsce zamieszkania (siedzibę), bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów. Ponadto regułą jest także dążenie poszczególnych państw do opodatkowania dochodów pochodzących ze źródeł położonych na ich obszarze, bez względu na miejsce zamieszkania (siedziby) podmiotu osiągającego dochody z tychże źródeł.

W związku z powyższym, w razie braku odpowiednich regulacji prawnych, istniałoby niebezpieczeństwo podwójnego opodatkowania tego samego dochodu, zarówno w państwie, w którym znajduje się źródło przychodów, jak i w kraju, w którym dany podmiot posiada miejsce zamieszkania. Takie podwójne opodatkowanie jest zatem skutkiem kolizji podatkowych norm prawnych dwu lub większej liczby państw.* Kolizja występuje wtedy, gdy ten sam podatnik spełnia warunki umożliwiające opodatkowanie jego dochodów jednocześnie w kilku państwach. Zatem źródłem podwójnego opodatkowania są prawne kryteria podlegania obowiązkowi podatkowemu, za pomocą których każde państwo wyznacza zakres swoich roszczeń podatkowych, w stosunku do określonych kategorii podatników. Podwójne opodatkowanie jest nieuzasadnione ekonomicznie, gdyż jego skutkiem jest dyskryminacja (poprzez nadmierne obciążenie fiskalne) podmiotów uzyskujących dochody w kilku krajach. Jednocześnie w efekcie podwójnego opodatkowania pojawiają się poważne bariery hamujące wymianę międzynarodową, zwłaszcza w aspekcie swobodnego przepływu osób. Ze względu na wskazane powyżej negatywne następstwa podwójnego opodatkowania, we współczesnych regulacjach prawnych istnieją różnego rodzaju środki prawne (metody) umożliwiających eliminację międzynarodowego podwójnego opodatkowania. Wykorzystywanie tychże środków skutkuje ograniczeniem jurysdykcji podatkowej władz skarbowych poszczególnych państw co do naliczania i poboru podatków. Z uwagi na sposób stosowania metod zapobiegania podwójnemu opodatkowaniu można je podzielić na trzy podstawowe kategorie: środki jednostronne (zwane również unilateralnymi), środki dwustronne (bilateralne) oraz środki wielostronne (multilateralne).

Środki jednostronne (unilateralne).

Ich istota polega na jednostronnym zrzeczeniu się przez dane państwo, w całości lub w części, prawa do pobierania należności podatkowych w stosunku do określonego podatnika lub z określonych tytułów. W polskim systemie prawnym do środków jednostronnych można zaliczyć np. instytucję ograniczonego obowiązku podatkowego, czy też przewidziane w art. 27 ust. 8 i 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych metody obliczania podatku przez osoby na których ciąży nieograniczony obowiązek podatkowy. Jednostronne środki eliminacji podwójnego opodatkowania, mające swe źródło w wewnętrznym prawie podatkowym, cechuje zmienność regulacji prawnych, a także zróżnicowany zakres w unormowaniach poszczególnych krajów. Ponadto rozwiązania takie mają często charakter fakultatywny, w tym znaczeniu, iż znajdują zastosowanie w przypadku braku bilateralnych i multilateralnych porozumień międzynarodowych .

Środki dwustronne (umowy bilateralne).

Drugim rodzajem środków przeciwdziałających podwójnemu opodatkowaniu są dwustronne, międzypaństwowe umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania. W chwili obecnej odgrywają one kluczową rolę w eliminowaniu podwójnego opodatkowania. Z tego względu