strona główna baza prawa podatkowego . . . przedmiot opodatkowania w podatku od towarów i usługskutki podatkowe sprzedaży lub darowizny samochodu osobowego, stanowiącego środek trwały w firmie podatnika vat, na rzecz członka jego najbliższej rodziny.

Skutki podatkowe sprzedaży lub darowizny samochodu osobowego, stanowiącego środek trwały w firmie podatnika VAT, na rzecz członka jego najbliższej rodziny

Nota zawiera kompleksową analizę skutków podatkowych na gruncie podatku VAT, podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku od spadków i darowizn czynności zbycia (sprzedaży lub darowizny) samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w firmie podatnika VAT, na rzecz członka jego najbliższej rodziny. W nocie wskazano na możliwości optymalizacji podatkowej zmierzającej do jak najniższych obciążeń podatkowych związanych z tego rodzaju transakcjami. Nota uwzględnia stan prawny obowiązujący do 31 grudnia 2013 roku. Od 1 stycznia 2014 r. utraci bowiem moc zwolnienie od podatku VAT dostawy towarów używanych w rozumieniu art. 43 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług.

Niniejsza analiza dotyczy stanu faktycznego, w którym podatnik będący osobą fizyczną jest właścicielem samochodu osobowego zakupionego w lutym 2007 za kwotę 55.000 złotych. W marcu 2012 r. zakończył się okres amortyzacji tego samochodu w firmie podatnika. Przy zakupie samochodu podatnik skorzystał z prawa do odliczenia 60% kwoty podatku naliczonego (nie więcej niż 6.000 złotych). Samochód został przez podatnika zakupiony przed zawarciem związku małżeńskiego. Obecnie między małżonkami istnieje rozdzielność majątkowa. Analiza dotyczy skutków podatkowych sprzedaży lub darowizny na rzecz małżonka, samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w jednoosobowej firmie podatnika, niebędącego przedmiotem wspólności majątkowej małżeńskiej.

Ustalenia niniejszej analizy można jednak odnieść odpowiednio również do zbycia (sprzedaży lub darowizny) samochodu osobowego (w tym będącego przedmiotem wspólności majątkowej małżeńskiej) na rzecz innego niż małżonek członka najbliższej rodziny podatnika (dzieci, wnuków lub dalszych zstępnych, rodzeństwa, rodziców, dziadków lub dalszych wstępnych, pasierba, ojczyma, macochy).

Analiza prawna:

Skutki podatkowe sprzedaży samochodu.

1.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych.

Sprzedaż samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w firmie podatnika będącego osobą fizyczną rodzi skutki w podatku dochodowym od osób fizycznych. Zawarcie umowy sprzedaży generuje przychód po stronie sprzedającego. Przychód ten jest równy cenie sprzedaży określonej w umowie, która zgodnie z przepisami ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361 ze zm., zwana dalej w skrócie „u.p.d.o.f.”) nie powinna jednak bez uzasadnionej przyczyny odbiegać od wartości rynkowej samochodu pod rygorem możliwości podwyższenia przychodu przez urząd skarbowy do wartości rynkowej (zob. art. 19 w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 1 lit a u.p.d.o.f.).

Przychód ze sprzedaży samochodu będącego środkiem trwałym zaliczany jest przez ustawodawcę do przychodów z działalności gospodarczej i to nawet jeśli przed sprzedażą podatnik wycofa ten samochód z ewidencji środków trwałych, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wycofany z działalności gospodarczej a dniem jego sprzedaży nie upłynęło 6 lat (zob. art. 10 ust. 2 pkt 3 w zw. z art. 14 ust. 2 pkt 1 u.p.d.o.f.).

W przypadku sprzedaży samochodu, który został już w całości zamortyzowany, dochód podlegający opodatkowaniu będzie równy cenie uzyskanej ze sprzedaży tego samochodu (nie wystąpią bowiem koszty uzyskania tego przychodu). Dochód ten podlegał będzie opodatkowaniu jako dochód uzyskany z działalności gospodarczej według skali podatkowej lub podatkiem liniowym (19%), o ile podatnik wybrał opodatkowanie swoich dochodów uzyskiwanych w ramach działalności gospodarczej podatkiem liniowym.

Najpóźniej z dniem sprzedaży samochodu należy dokonać jego wykreślenia z ewidencji środków trwałych.

1.2. Podatek od towarów i usług.

Sprzedaż samochodu osobowego stanowiącego środek trwały w firmie podatnika będącego podatnikiem VAT czynnym stanowi dostawę towarów w rozumieniu przepisów art. 5 i art. 7 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm., zwana dalej „VATU”). Dostawa towarów jest, co do zasady, czynnością podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednakże w rozporządzeniu wykonawczym do tej ustawy Minister Finansów zwolnił od podatku VAT dostawę samochodów osobowych i innych pojazdów samochodowych przez podatników, którym przy nabyciu tych samochodów i pojazdów przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w wysokości 50% lub 60% kwoty podatku określonej w fakturze – nie więcej jednak niż odpowiednio 5000 zł lub 6000 zł, jeżeli te samochody i pojazdy są towarami używanymi w rozumieniu art. 43 ust. 2 VATU (zob. § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, Dz. U. Nr 73, poz. 392 ze zm.). Przez towary używane rozumie się ruchomości (w tym samochody), których okres używania przez podatnika dokonującego ich dostawy wyniósł co najmniej pół roku po nabyciu prawa do rozporządzania tymi towarami jak właściciel (zob. art. 43 ust. 2 VATU – uwaga: przepis ten utraci moc z dniem 1 stycznia 2014 roku!).

Powyższa regulacja – obowiązująca do 31 grudnia 2013 r. – oznacza, że sprzedaż samochodu osobowego, od którego podatnik odliczył przy jego nabyciu 60% kwoty podatku naliczonego (nie więcej niż 6.000 zł), podlega zwolnieniu od podatku VAT, pod warunkiem, że podatnik ten używał tego samochodu w swojej działalności gospodarczej przez co najmniej pół roku od daty jego zakupu.

W analizowanym stanie faktycznym warunek ten jest spełniony, ponieważ nabycie samochodu przez podatnika nastąpiło w 2007 roku, a podatnik przy jego nabyciu odliczył 60% kwoty podatku naliczonego (nie więcej niż 6.000 zł).

Przy sprzedaży tego samochodu należy zatem wystawić fakturę VAT ze zwolnieniem od podatku. Jako podstawę opodatkowania w tej fakturze należy określić cenę sprzedaży ustalona miedzy stronami. Obowiązek zapłaty podatku VAT od tej sprzedaży jednak nie wystąpi ze względu na zastosowanie ww. zwolnienia podatkowego.

W analizowanym stanie faktycznym nie wystąpi również obowiązek korekty odliczonego uprzednio (przy zakupie samochodu) podatku naliczonego. Obowiązek dokonania takiej korekty po stronie zbywcy w odniesieniu do środków trwałych, których wartość początkowa (cena nabycia) przekracza 15.000 złotych, zaistniałby bowiem tylko wówczas, gdyby pomiędzy nabyciem i przyjęciem do używania tego pojazdu w działalności gospodarczej podatnika a jego sprzedażą nie upłynęło 5 lat (zob. art. 91 ust. 4-6 w zw. z art. 91 ust. 2 VATU). Natomiast w przypadku, gdy wartość początkowa środka trwałego (samochodu) nie przekracza 15.000 zł obowiązek dokonania korekty podatku naliczonego odliczonego przy jego zakupie nie wystąpi, jeżeli jego zbycie nastąpi po roku, w którym środek ten oddano do użytkowania (zob. art. 91 ust. 2 zdanie trzecie VATU).

Również wystąpienie u podatnika obrotu z tytułu zwolnionej od VAT sprzedaży samochodu nie będzie miało wpływu na zakres bieżącego odliczania podatku naliczonego w działalności gospodarczej tego podatnika, ponieważ do celów odliczenia podatku naliczonego według tzw. proporcji sprzedaży nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych podlegających amortyzacji (zob. art. 90 ust. 5 VATU).

Skutki podatkowe darowizny samochodu.

2.1. Podatek dochodowy od osób fizycznych.

Darowizna samochodu stanowiącego środek trwały w firmie podatnika będącego osoba fizyczną nie rodzi na gruncie podatku dochodowego takich samych skutków, jak jego sprzedaż. Darowizna nie stanowi bowiem odpłatnego zbycia składnika majątku podatnika (darczyńcy). Nie powoduje zatem powstania przychodu do opodatkowania po stronie darczyńcy.

W przypadku gdy przedmiotem darowizny jest środek trwały w całości zamortyzowany, darowizna ta nie powinna wywołać również negatywnych skutków w zakresie kosztów uzyskania przychodów. Zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.f. darowizn nie zalicza się do kosztów uzyskania przychodów. Jednak w przypadku, gdy samochód był przez podatnika wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej od 2007 roku, a kosztami uzyskania przychodów były – zgodnie z art. 22 ust. 8 u.p.d.o.f. – odpisy amortyzacyjne z tytułu jego używania w tej działalności, zaś amortyzacja została zakończona w marcu 2012 roku (w związku z całkowitym zamortyzowaniem wartości początkowej środka trwałego) – darowizna takiego środka trwałego nie może już mieć wpływu na wysokość odpisów amortyzacyjnych zaliczonych uprzednio w ciężar kosztów uzyskania przychodów z tytułu jego zużycia.

Przy czym wartość przedmiotu darowizny nie będzie stanowić oczywiście kosztu uzyskania przychodu w momencie jej dokonania, co wynika z powołanego wyżej art. 23 ust. 1 pkt 11 u.p.d.o.f. W przypadku gdyby w momencie dokonania darowizny samochód nie był całkowicie zamortyzowany, do kosztów uzyskania przychodów nie można by zaliczyć niezamortyzowanej do dnia darowizny części wartości początkowej samochodu.

Z dniem dokonania darowizny należy dokonać wykreślenia samochodu z ewidencji środków trwałych.

2.2. Podatek od spadków i darowizn.

Darowizna samochodu na rzecz małżonka (lub innego członka rodziny) podatnika wywoła natomiast określone skutki po stronie osoby obdarowanej na gruncie ustawy...