strona główna baza prawa podatkowego . . . powstanie obowiązku podatkowego w podatku od towarów i usługmetoda kasowa rozliczania podatku vat przez małych podatników - stan prawny do 31 grudnia 2012 r.

Metoda kasowa rozliczania podatku VAT przez małych podatników – stan prawny do 31 grudnia 2012 roku.

Nota przedstawia zasady rozliczania podatku VAT przez małych podatników stosujących metodę kasową w stanie prawnym obowiązującym do końca 2012 roku. Wyjaśnia pojęcie małego podatnika, terminy powstawania obowiązku podatkowego w metodzie kasowej obowiązujące do 31 grudnia 2012 r., a także sposób wyboru metody kasowej oraz przesłanki rezygnacji i utraty prawa do rozliczania podatku tą metodą. W nocie wskazano również termin składania deklaracji i sposób rozliczania podatku VAT przez małych podatników objętych metodą kasową oraz zasady i terminy odliczenia podatku naliczonego obowiązujące małych podatników przed 1 stycznia 2013 r., a także terminy odliczenia podatku naliczonego z faktur otrzymanych od małych podatników rozliczających VAT metodą kasową. Nota wskazuje również, jakie wymogi formalne powinna spełniać faktura wystawiana przez małego podatnika stosującego metodę kasową. Omówiono również przepisy przejściowe związane ze zmianami w metodzie kasowej wprowadzonymi od 1 stycznia 2013 r., w szczególności wyjaśniono, w którym momencie należy rozpoznać obowiązek podatkowy według zasady kasowej w odniesieniu do czynności wykonanych jeszcze przed 1 stycznia 2013 r., a także wskazano termin odliczenia przez małego podatnika podatku naliczonego z dokumentów celnych otrzymanych do końca 2012 roku.

W przepisach ustawy o podatku od towarów i usług przewidziano szczególną metodę rozliczania podatku VAT, którą mogą stosować tzw. mali podatnicy. Jej istota polega na odroczeniu w czasie terminu powstania obowiązku podatkowego w podatku VAT u małego podatnika, który wybrał tę metodę, generalnie do momentu otrzymania zapłaty od kontrahenta, co pozwala na rozliczenie podatku VAT z urzędem skarbowym co do zasady dopiero po uregulowaniu należności przez klienta. Pod pojęciem „małego podatnika” należy rozumieć podatnika podatku od towarów i usług:
a) u którego wartość sprzedaży (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro,
b) prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro.
Przez sprzedaż rozumie się odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów (zob. art. 2 pkt 22 VATU).
Przy czym przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1.000 zł (zob. art. 2 pkt 25 VATU).
W przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych obowiązuje zasada, że metodę kasową można stosować, jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, wskazanych wyżej kwot uprawniających do uznania podmiotu za małego podatnika (zob. art. 104 ust. 1 VATU).
W stanie prawnym obowiązującym do 31 grudnia 2012 roku, mały podatnik mógł wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy powstaje u niego z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi (art. 21 ust. 1 VATU). Obowiązek podatkowy u małych podatników, którzy wybrali tę metodę rozliczeń powstaje zatem na tzw. zasadzie kasowej, która polega na rozpoznaniu obowiązku podatkowego dopiero z chwilą otrzymania przez małego podatnika całości lub części należności (metoda kasowa). Należy przyjąć, że dotyczy to również zaliczek, przedpłat czy zadatków otrzymanych przed dniem wydania towaru lub wykonania usługi. Uregulowanie należności w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Jednakże w przypadku braku otrzymania zapłaty w ciągu 90 dni od daty wykonania czynności opodatkowanej obowiązek podatkowy u małego podatnika w stanie prawnym istniejącym do końca 2012 r. powstawał 90 dnia od daty wydania towaru lub wykonania usługi, niezależnie od tego, czy kontrahentem małego podatnika był podatnik VAT czynny, czy też inny podmiot.
Metodę kasową można stosować po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres (kwartał), za który mały podatnik będzie stosował tę metodę. W zakresie czynności, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową, obowiązek podatkowy rozpoznaje się na zasadach określonych w art. 19 VATU (zob. art. 21 ust. 2 VATU). W przypadku podatników rozpoczynających w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych metodę kasową można wybrać, jeżeli przewidywana przez podatnika wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, wskazanych wyżej kwot uprawniających do uznania podmiotu za małego podatnika (określonych w art. 2 pkt 25 VAT). Również w przypadku podatników, którzy rozpoczynają wykonywanie czynności opodatkowanych w trakcie roku podatkowego obowiązuje zasada, że mogą oni wybrać stosowanie metody kasowej po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego dokonanym w terminie do końca miesiąca poprzedzającego kwartał, za który podatnik będzie stosował tę metodę. Przykładowo podatnik, który rozpoczął wykonywanie czynności opodatkowanych z dniem 20 sierpnia danego roku podatkowego, przewidując, że wielkość jego sprzedaży w tym roku nie przekroczy kwoty 54.508 zł (obliczonej według proporcji: 150.000 zł x 133 /ilość dni prowadzenia działalności do końca roku/ ÷ 366 dni ≈ 54.508 zł), może stosować metodę kasową poczynając dopiero od czwartego kwartału tego roku podatkowego, pod warunkiem, że zawiadomił pisemnie naczelnika urzędu skarbowego o wyborze tej metody najpóźniej do 30 września).
Metoda kasowa charakteryzuje się fakultatywnością, co oznacza, że mały podatnik nie ma obowiązku jej stosowania z mocy prawa, a jedynie może wybrać taką możliwość poprzez pisemne zawiadomienie naczelnika urzędu skarbowego. Mały podatnik, który wybrał metodę kasową zobowiązany jest do składania kwartalnych deklaracji podatkowych (VAT-7K) w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym kwartale oraz do wpłacania podatku VAT za okresy kwartalne do 25 dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy (zob. art. 99 ust. 2 i art. 103 ust. 2 VATU).
Mały podatnik może zrezygnować z metody kasowej, nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę (art. 21 ust. 3 VATU).
Mały podatnik traci prawo do rozliczania podatku metodą kasową, począwszy od rozliczenia za miesiąc następujący po kwartale, w którym wartość jego sprzedaży brutto przekroczyła kwotę określoną w art. 2 pkt 25 VATU, czyli równowartość 1.200.000 euro (odpowiednio 45.000 euro dla podatnika prowadzącego przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, agenta, zleceniobiorcy lub innej osoby świadczącej usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu). W przypadku podatników, którzy rozpoczęli w trakcie roku podatkowego wykonywanie czynności opodatkowanych i wybrali metodę kasową, przekroczenie ww. kwot (obliczonych w proporcji do okresu prowadzonej działalności w roku jej rozpoczęcia) powoduje, że podatnik traci prawo do rozliczania się metodą kasową począwszy od okresu rozliczeniowego następującego po kwartale, w którym nastąpiło to przekroczenie, oraz w następnym roku podatkowym (zob. art. 104 ust. 2 VATU).
W przypadku rezygnacji z metody kasowej lub utraty prawa do stosowania tej metody, obowiązek podatkowy w stosunku do czynności wykonanych w okresie, kiedy podatnik stosował tę metodę, powstaje w terminie określonym w art. 21 ust. 1 VAT, czyli w sposób właściwy dla metody kasowej, tj. z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi.
Mały podatnik rozliczający podatek VAT metodą kasową ma obowiązek wystawiać faktury zawierające oznaczenie „faktura VAT-MP” oraz wskazujące termin płatności należności określonej w fakturze (zob. § 5 ust. 2 rozporządzenia Ministra Finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie wystawiania faktur). Kontrahent małego podatnika może odliczyć podatek naliczony z faktury VAT-MP w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym:
1) uregulował część należności na rzecz małego podatnika stosującego metodę kasową – w tej części;
2) uregulował w całości należność na rzecz małego podatnika stosującego metodę kasową;
3) przypada 90. dzień od dnia otrzymania towaru lub wykonania usługi, w przypadku gdy nie uregulował w całości lub w części należności na rzecz małego podatnika stosującego tę metodę (zob. § 18 rozporządzenia Ministra Finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług).
Ze stosowaniem metody kasowej wiążą się również szczególne terminy odliczania podatku naliczonego po stronie małych podatników rozliczających podatek VAT tą metodą. Zgodnie z art. 86 ust. 16 VATU, mali podatnicy stosujący metodę kasową mogą obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w rozliczeniu za kwartał, w którym: