strona główna baza prawa podatkowego . . . opodatkowanie przedsiębiorstw powiązanychopodatkowanie przedsiębiorstw powiązanych w konwencji modelowej

Opodatkowanie przedsiębiorstw powiązanych w Konwencji Modelowej

Problematyka dotycząca opodatkowania przedsiębiorstw powiązanych jest niesłychanie ściśle związana z obowiązywaniem tzw. zasady długości ramienia, która zakłada, iż dla celów międzynarodowego opodatkowania poszczególne przedsiębiorstwa, nawet jeśli są ze sobą w określony sposób powiązane (kapitałowo, osobowo), winny być traktowane jako niezależne podmioty. Mamy zatem do czynienia ze swoistym domniemaniem, zgodnie z którym dla celów podatkowych poszczególne przedsiębiorstwa powiązane należy traktować jak samodzielne i niezależne podmioty. Założenie takie służy celom dokonania odpowiedniego podziału zysków przedsiębiorstw pomiędzy dwie odrębne jurysdykcje podatkowe: państwa źródła i państwa siedziby. Podział ten ma opierać się na zasadach stosowanych przez podmioty niezależne, w warunkach wolnego rynku. Oznacza to, że rozliczanie transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi ma zasadniczo następować według cen rynkowych, uwzględniających marżę zysku, odpowiednią dla danego rodzaju transakcji.

Regulacje odnoszące się do zasad opodatkowania przedsiębiorstw powiązanych zawarte są przede wszystkim w art. 9 Konwencji Modelowej, który stanowi o tym, że jeżeli:

a) przedsiębiorstwo Umawiającego się Państwa uczestniczy bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu, sprawowaniu kontroli lub w kapitale przedsiębiorstwa drugiego Umawiającego się Państwa, lub

b) te same osoby uczestniczą bezpośrednio lub pośrednio w zarządzaniu, sprawowaniu kontroli lub w kapitale przedsiębiorstwa Umawiającego się Państwa oraz przedsiębiorstwa drugiego Umawiającego się Państwa,

i jeżeli w jednym i w drugim przypadku między dwoma przedsiębiorstwami w zakresie ich stosunków handlowych lub finansowych, zostaną umówione lub narzucone warunki, które różnią się od warunków, które ustaliłyby między sobą niezależne przedsiębiorstwa, wówczas zyski, które osiągnęłoby jedno z przedsiębiorstw bez tych warunków, ale z powodu tych warunków ich nie osiągnęło, mogą być uznane przez Umawiające się Państwo za zyski tego przedsiębiorstwa i odpowiednio opodatkowane.

Powyższa regulacja ma w założeniu przeciwdziałać takiej optymalizacji podatkowej, która znajduje się na granicy uchylania się oraz unikania opodatkowania przez spółki wchodzące w skład międzynarodowej grupy kapitałowej, dążące do zmniejszenia obciążenia podatkowego koncernu jako całości. Rezultatem ustalenia nierynkowego wynagrodzenia za wzajemne świadczenia jest uszczuplanie dochodów podatkowych państwa, na terytorium którego ma siedzibę spółka wykazująca zaniżone dochody. Dlatego też postanowienia art. 9 Konwencji Modelowej i opartych na jej treści umów dwustronnych oraz wewnętrznych przepisów obowiązujących w poszczególnych państwach przeciwdziałają przesunięciom dochodu w obrocie międzynarodowym, przewidując zwiększenie podstawy opodatkowania zaniżonej w wyniku ustalenia w transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi ceny transferowej niewspółmiernej w relacji do świadczenia wzajemnego.

Również w wewnętrznym prawie podatkowym instytucja przypisania dochodu znalazła ustawową regulację w art. 11 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397) - oraz odpowiednio art. 25 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2012 r., poz. 361). Korekcie takiej podlega dochód przerzucany na podmiot powiązany na skutek wykonania na jego rzecz świadczenia na warunkach odbiegających od rynkowych. Dochód oraz należny podatek podatnika wykazującego zaniżone zobowiązanie podatkowe określa się wówczas bez uwzględnienia warunków wynikających z istniejących powiązań.

Dokonanie – w oparciu o postanowienia umowy bilateralnej oparte na treści art. 9 ust. 1 Konwencji Modelowej – korekty dochodu i należnego podatku przez państwo, któremu groziło uszczuplenie wpływów podatkowych, może prowadzić do międzynarodowego podwójnego opodatkowania przerzuconej części dochodu, tj. zarówno u podatnika, któremu przypisano dochód, jak i w spółce z nim powiązanej, faktycznie osiągającej ten dochód. Eliminacja zjawiska podwójnego opodatkowania może odbywać się poprzez...