strona główna baza prawa podatkowego . . . terminy załatwiania spraw podatkowychterminy załatwiania spraw podatkowych

Terminy załatwiania spraw podatkowych

W myśl wyrażonej w art. 125 ordynacji podatkowej  (OrdPU) * zasady szybkości i prostoty postępowania, organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, przy użyciu możliwie najprostszych środków służących do jej załatwienia. Zgodnie z par. 2 tego przepisu, sprawy które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień powinny być załatwiane niezwłocznie, czyli natychmiast, od ręki. Zasada ta powinna obowiązywać w całym postępowaniu podatkowym. Natomiast artykuły 139-142 OrdPU gwarantują stronie postępowania odpowiednie instrumenty do przeciwstawiania się nieuzasadnionej bezczynności organów podatkowych i jego pracowników. Terminy załatwiania spraw podatkowych ustanowione w art. 139 są terminami procesowymi a bieg tych terminów rozpoczyna się z dniem wszczęcia postępowania podatkowego.

 "Terminy załatwiania spraw określone w art. 139 i 140 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa* mają charakter procesowy, porządkowy, dyscyplinujący organy podatkowe, a ich upływ nie pozbawia organów podatkowych zdolności do orzekania i nie powoduje wadliwości decyzji wydanej z ich uchybieniem, zwłaszcza że przepisy Ordynacji podatkowej przewidują szereg uregulowań chroniących podatnika przed niezasadnie wydłużającym się momentem załatwienia sprawy." *

Rozwinięciem zasady szybkości postępowania jest art. 139 OrdPU, który nakazuje załatwianie spraw podatkowych w następujących terminach:

1)     niezwłocznie – zasadą jest, że niezwłocznie, lub w pierwszej kolejności  powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.

2)     w ciągu miesiąca – załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu miesiąca. Regułą będzie zebranie materiału w ramach czynności sprawdzających lub postępowania kontrolnego, które nie mają żadnych ograniczeń czasowych. Termin miesięczny jest zatem wystarczający na załatwienie sprawy podatkowej, która sprowadza się do oceny dowodów. Termin ten dotyczy wszystkich spraw, a więc ma charakter uniwersalny.

3)     w ciągu 2 miesięcy – załatwienie sprawy szczególnie skomplikowanej wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia wszczęcia postępowania. Termin 2-miesięczny z par. 3 dotyczy załatwienia odwołania, który liczy się od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy.

4)     w ciągu 3 miesięcy – załatwienie sprawy w postępowaniu odwoławczym, w której przeprowadzono rozprawę lub strona złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, powinno nastąpić nie później niż w ciągu 3 miesięcy. Wprowadzenie rozprawy i wydłużenie terminu 2-miesięcznego w praktyce nie sprzyja jednak realizacji zasady szybkości i prostoty postępowania.

 Do powyższych terminów określonych w art. 139 par. 1-3 nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa podatkowego dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu. Poza tymi przypadkami terminy załatwiania spraw nie mogą być przekroczone przez organ. Są ustawowymi terminami maksymalnymi. *

 Bezczynność organu

 Organ podatkowy, jeżeli nie załatwi sprawy w  przewidzianym terminie, zobowiązany jest zawiadomić stronę, podając przyczyny niedotrzymania terminu i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Ten obowiązek ciąży na organie podatkowym bez względu na to, czy niezałatwienie sprawy nastąpiło z przyczyn leżących po stronie organu, czy też z winy strony*. Zawiadomienie o niezałatwieniu sprawy we właściwym terminie organ powinien skierować do strony postępowania niezwłocznie, gdy pojawią się jakiekolwiek przeszkody w toczącym się postępowaniu. Nowy termin załatwienia sprawy organ powinien wyznaczyć kierując się zasadami wyrażonymi w art. 125 i 139 OrdPU. Mimo, że przepisy  nie wyznaczają żadnych granic wydłużenia terminu przez organ to nie powinno to oznaczać dowolności. * 

„Z treści art. 140 ordynacji podatkowej wynika jednoznacznie, że z bezczynnością organu administracji publicznej mamy do czynienia wówczas, gdy w ustalonym terminie organ ten nie podjął żadnych czynności w sprawie lub wprawdzie prowadził postępowanie, ale nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub też nie podjął stosownej czynności. Dla dopuszczalności skargi na bezczynność nie ma znaczenia okoliczność, z jakich powodów określony akt nie został podjęty lub czynność nie została dokonana, a w szczególności czy bezczynność organu spowodowana została przyczyną zawinioną lub niezawinioną organu w ich podjęciu lub dokonaniu.” *

Skarga na nieterminowość

Zgodnie z art. 141 par. 1 OrdPU na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na podstawie art. 140 służy stronie ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia lub ministra właściwego do spraw finansów publicznych, jeżeli sprawa nie została załatwiona przez dyrektora izby skarbowej lub dyrektora izby celnej. Przez niezałatwienie sprawy w wyznaczonym terminie rozumie się opieszałość przy dotrzymywaniu terminów ustawowych i wyznaczonych w trybie art. 140 par. 1 OrdPU. Ponaglenie jest więc środkiem prawnym, który ma służyć ochronie zasady szybkości postępowania i materialnych interesów podatnika. * Przepis art. 141 par. 1 nie określa terminu, w którym strona może wnieść ponaglenie. Może być więc zastosowany od razu po upływie pierwszego terminu załatwienia sprawy albo po bezskutecznym upływie terminu dodatkowego, podanego w zawiadomieniu zgodnie z art. 140. *

„Z art. 141 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa* (t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) wynika, że ponaglenie przysługuje na niezałatwienie sprawy we właściwym terminie lub terminie ustalonym na podstawie art. 140. Ustawodawca w art. 141 ustanowił dla strony prawo wniesienia ponaglenia w związku z niezałatwieniem sprawy w terminie. Strona będzie podejmowała decyzję, czy ponaglenie wnosić natychmiast po upływie terminu określonego w art. 139, czy też po upływie terminu wyznaczonego w trybie art. 140. Ponaglenie na niezałatwienie sprawy w terminie jest swoistym środkiem ochrony praw strony w postępowaniu podatkowym. Ponaglenie to przysługuje na czynność organu administracyjnego, która w tym przypadku będzie przybierała postać swoistego milczenia administracji.” *

Z par. 2 art. 141 wynika, iż organ podatkowy uznając ponaglenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Przepis nie określa ani terminu załatwienia ponaglenia, ani długości okresu, o jaki może być przedłużone załatwienie sprawy. * Jeżeli ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia lub ministra właściwego do spraw finansów publicznych nie przyniesie skutków, strona może złożyć skargę na bezczynność organu podatkowego do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego zgodnie z art. 3 par. 2 pkt 8 PPostSądAdmU. *

„Ponaglenie z art. 141 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa* jest środkiem zaskarżenia, z którego skorzystanie warunkuje dopuszczalność skargi do sądu administracyjnego. W przypadku uznania ponaglenia za nieuzasadnione, organ powinien w formie postanowienia orzec, że ponaglenie nie zostało uwzględnione. Wydanie takiego postanowienia będzie uzasadniało wniesienie skargi do sądu administracyjnego na bezczynność administracji.” *

 Odpowiedzialność pracownika urzędu