strona główna baza prawa podatkowego . . . pomiar wyniku finansowego w rachunkowościpomiar wyniku finansowego w rachunkowości

Pomiar wyniku finansowego w rachunkowości

Komentarz stanowi analizę zasad dokonywania pomiaru wyniku finansowego obowiązujących w rachunkowości. W szczególności zwrócono uwagę na ustalanie wyniku z działalności operacyjnej, operacji finansowych oraz zdarzeń nadzwyczajnych.

Podstawowe zasady ustalania wyniku finansowego

Ustawodawca w art. 42 ust. 1 RachU* przedstawia strukturę wyniku finansowego prezentowanego w rachunku zysków i strat innych jednostek niż banki, zakłady ubezpieczeń i zakłady reasekuracji.

Na wynik finansowy w tych jednostkach składają się koszty i przychody generowane w ramach prowadzonej przez nie działalności. Ze względu na zróżnicowany charakter poszczególnych kategorii kosztów i przychodów, które powstają w obrębie działalności danej jednostki i składają się na wynik finansowy brutto, zostały one sklasyfikowane w ramach wyróżnionych obszarów działalności:

a). działalności podstawowej operacyjnej (statutowej);

b). pozostałej działalności operacyjnej, która jest pośrednio związana z realizacją zadań i celów statutowych jednostki;

c). działalności finansowej;

d). zdarzeń nadzwyczajnych o charakterze, co do zasady wyjątkowym i nieciągłym.

Wynik finansowy brutto jednostki po pomniejszeniu o obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego z tytułu: bieżącego i odroczonego podatku dochodowego i płatności z nim zrównanych na postawie odrębnych przepisów tworzą wynik finansowy (zysk/stratę) netto.

Jednostka powinna w przyjętej polityce rachunkowości określić stosowany wariant prezentacyjny rachunku zysków i strat, który determinuje szczegółową strukturę wyniku finansowego, w szczególności w obszarze statutowej, podstawowej działalności jednostki. Warto również doprecyzować definicje poszczególnych rodzajów działalności wchodzących w skład wyniku finansowego netto oraz uzupełnić je o charakterystyczne dla danej jednostki zdarzenia gospodarcze.

Celem przyjętego sposobu klasyfikacji przychodów i kosztów w ramach wyróżnionych obszarów działalności jest zwiększenie potencjału informacyjnego rachunku zysków i strat. Wynik generowany w ramach poszczególnych obszarów działalności oraz składające się na niego przychody i koszty różnią się bowiem trwałością, przewidywalnością oraz poziomem ryzyka, co istotnie wpływa na ocenę przyszłych dokonań jednostki*.

Wynik działalności operacyjnej

W art. 42 ust. 2 RachU* ustawodawca określa generalne zasady ustalania wyniku finansowego realizowanego w ramach działalności operacyjnej jednostki. Wynik działalności operacyjnej, w tym przede wszystkim wchodzący w jego skład wynik podstawowej działalności operacyjnej, stanowi główny wskaźnik w ocenie rentowności jednostki w danym okresie sprawozdawczym oraz w przyszłych okresach.

Elementy wyniku działalności operacyjnej to:

a). wynik na sprzedaży, który jest generowany w ramach podstawowej (statutowej) działalności operacyjnej;

b). wynik pozostałej działalności operacyjnej, której zakres został przedstawiony w art. 3 ust. 1pkt 32 RachU.

Podstawowa działalność operacyjna różni się oczywiście w zależności od przedmiotu działalności jednostki. Jednak ogólnie można wskazać, że obejmuje przychody i współmierne z nimi koszty powstałe w ramach działalności produkcyjnej, usługowej lub handlowej oraz koszty związane z doprowadzeniem sprzedaży do skutku i zarządzaniem jednostką.

Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów określa się w wartości netto, czyli bez podatku od towarów i usług oraz innych zmniejszeń ceny sprzedaży netto stosowanych w relacjach handlowych z kontrahentami (np. upusty, rabaty), jednak z uwzględnieniem dotacji należnych jednostce z tytułu realizowanej sprzedaży.

Jeżeli jednostka prowadzi zróżnicowaną pod względem przedmiotowym lub geograficznym działalność, powinna przedstawiać szczegółową strukturę przychodów z poszczególnych źródeł sprzedaży wraz z odpowiadającymi im kosztami.

W art. 42 ust. 2 RachU* wskazane zostały dwie kategorie kosztów podstawowej działalności operacyjnej:

1). Koszty bezpośrednio współmierne ze zrealizowanymi przychodami – koszty własne sprzedanych produktów, towarów i materiałów wyrażone w koszcie ich wytworzenia albo w cenie zakupu lub nabycia, z uwzględnieniem ewentualnych korekt wartości początkowej dokonanych do momentu zbycia przedmiotowych składników majątkowych.

2). Koszy okresu związane bardziej z działalnością jednostki w danym okresie sprawozdawczym, a nie z konkretnym przychodem uznanym w tym okresie – przede wszystkim koszty przygotowania, przeprowadzenia sprzedaży, zarządzania podmiotem czy magazynowania.

Przedstawione powyżej spojrzenie na koszty działalności podstawowej operacyjne odpowiada kalkulacyjnemu wariantowi rachunku zysków i strat. Natomiast, jeżeli jednostka stosuje wariant porównawczy rachunku zysków i strat, wykazuje koszty w przekroju rodzajów zużywanych w danym okresie zasobów, bez względu na to, czy dotyczą one przychodów danego okresu czy okresów przyszłych.

Podstawowe kategorie kosztów według rodzajów to:

a). amortyzacja,

b). koszty zużycia materiałów i energii,

c). koszty usług obcych,

d). podatki i opłaty,

e). koszty wynagrodzeń,

f). koszty ubezpieczeń społecznych i innych świadczeń na rzecz pracowników,