strona główna aktualności

TEZA

UCHWAŁY NSA Z DNIA 24 PAŹDZIERNIKA 2011

(ONSAiWSA z 2012 r. nr 1 poz. 2)

!!!
Wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu na podstawie art. 33a § 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r., Nr 8, poz. 60 ze zm.) powoduje bezprzedmiotowość postępowania odwoławczego dotyczącego tej decyzji i konieczność zastosowania art. 233 § 1 pkt 3 tej ustawy.
!!!

Z uchwały wynika, że po doręczeniu decyzji wymiarowej postępowanie odwoławcze od wydanej uprzednio decyzji o zabezpieczeniu staje się bezprzedmiotowe.
Teza taka czyni z prawa do odwołania instytucję fasadową. Powoduje iluzję ochrony praw podatnika wynikających z art. 220 o.p.

Przecież zabezpieczenie i wymiar to dwa odrębne przedmioty orzekania, postępowania w tych sprawach mają odmienne cele i różne przesłanki wszczęcia oraz prowadzenia. Dlaczego wydanie decyzji w sprawie wymiaru ma powodować bezprzedmiotowość postępowania odwoławczego w sprawie zabezpieczenia ? To, że decyzja o zabezpieczeniu wygasa z chwila doręczenia decyzji wymiarowej nie oznacza przecież, że decyzji o zabezpieczeniu w ogóle nie było i że nie wywołała ona skutków prawnych. Na podstawie decyzji o zabezpieczeniu  dokonuje się przecież czynności zabezpieczających, które w wielu wypadkach na skutek przekształcenia zajęcia zabezpieczającego w zajęcie egzekucyjne prowadzą wprost do przerwania terminu przedawnienia, nie mówiąc już o tym, że samo zabezpieczenie zawiesza bieg przedawnienia.

Konsekwencją tej uchwały jest więc pozbawienie podatnika (z chwilą doręczenia decyzji wymiarowej) jakiejkolwiek możliwości kontroli legalności przesłanek wydania decyzji w sprawie zabezpieczenia, bo organ odwoławczy umarza wtedy postępowanie odwoławcze od decyzji w sprawie zabezpieczenia. Jest to pozbawienie konstytucyjnego prawa do obrony i prawa do odwołania.

Tego rodzaju orzecznictwo roztacza parasol ochronny nad wszystkimi nielegalnymi zabezpieczeniami dokonanymi przez organy podatkowe. Czyni ochronę sądową w sprawach podatkowych iluzoryczną. Pozbawia bowiem ochrony prawnej w sferze najbardziej narażonej na nadużycie władzy opartej na swobodnym uznaniu administracyjnym. Pamiętajmy bowiem, że kryterium zabezpieczenia jest wprawdzie uzasadniona ale przecież subiektywnie obawa organu podatkowego, że zobowiązanie nie zostanie wykonane, a w szczególności gdy podatnik trwale nie uiszcza wymagalnych zobowiązań o charakterze publicznoprawnym lub dokonuje czynności polegających na zbywaniu majątku. Rozstrzygnięcie oparte jest na kryteriach ocennych, katalog jest otwarty a nawet i wskazane przesłanki nierzadko w praktyce są naruszane.

Doręczenie decyzji wymiarowej niczego nie przesądza. Nadal otwartą sprawą jest często i to, czy istniał jakikolwiek obowiązek podatkowy.

Wiemy z praktyki, że po wszczęciu postępowania podatkowego wydanie decyzji podatkowej jest regułą. To prawie 100% przypadków postępowania podatkowego.  W pozostałym zakresie problem nie istnieje, bo to przypadki gdy podatnicy nie odwołują się.
Osiągnięciem, które przyszło wraz z powstaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego było to, że administracja została poddana kontroli sądowej w zakresie opodatkowania. Cytowane orzeczenie sądu, wyłącza tą ochronę w stosunku do prawie 100% przypadków w których dochodzi do zabezpieczenia zobowiązań, a zabezpieczenie zobowiązań stało się współcześnie w praktyce zjawiskiem powszechnym. Uchwała staje się zatem, wbrew normie art. 1 ustawy z 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych i art. 3 § 1 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, ochroną dla administracji a nie dla podatnika. Ze względu bowiem na brak merytorycznej kontroli sądowej administracja może postępować dowolnie i nie ponosi odpowiedzialności za wadliwe zabezpieczenie. Oznacza to powrót do sytuacji sprzed 1980 roku, gdy w zakresie zabezpieczenia nie istniała kontrola sądowa spraw podatkowych.