strona główna niezbędnik słownik

Można wskazać na związki prawa podatkowego z następującymi gałęziami prawa: prawem konstytucyjnym, prawem administracyjnym i postępowaniem administracyjnym, prawem gospodarczym, prawem cywilnym oraz prawem karnym skarbowym.

O związku prawa konstytucyjnego z prawem podatkowym świadczą regulacje odpowiednich artykułów Konstytucji. Największe znaczenie mają w tym przypadku: art. 84, 92, 168 i 217 Konstytucji. Konstytucja  w art. 84 i art. 217 w zbiegu z wieloma innymi postanowieniami:

• definiuje daniny publiczne,
• dokonuje ich konstytucyjnej klasyfikacji,
• określa system źródeł prawa daninowego w Polsce, w tym cechy ustaw podatkowych,
• określa zasady zwalniania niektórych kategorii podatników oraz możliwości i przesłanki przyznawania ulg oraz umorzeń w zapłacie.

„Trzeba jednak także pamiętać, że podatki to dochody budżetu, co w procesie planowania budżetowego ujawnia się tym, że istnieje relacja ekonomiczna między sumą dochodów i wydatków budżetowych, która wpływa na możliwość sfinansowania z podatków określonych wydatków budżetu i determinuje razem z innymi elementami systemu finansowego wysokość nadwyżki albo niedoboru budżetowego. W toku planowania budżetowego potrzeby wydatkowe wpływają na wysokość podatków, a możliwości polityczne nakładania podatków determinują wydatki budżetowe. Wokół dylematów »ciąć wydatki budżetowe w imię obniżania podatków i pobudzania wzrostu budżetowego« i »finansować politycznie korzystne (popularne) cele społeczne i podwyższać podatki« toczy się stała walka polityczna. Nie są to dylematy jedyne, bo istotną rolę odgrywa także »sprawiedliwość i równość opodatkowania bez ulg (podatek liniowy dochodowy)« z jednej strony na rzecz »stymulowania przez ulgi różnych celów społecznych lub inwestycyjnych«”*.

„Prawo podatkowe ma rodowód administracyjny. Administracja podatkowa jest bowiem częścią administracji państwowej lub samorządowej. Podstawowe standardy procedury podatkowej wywodzą się z postępowania administracyjnego. Standardy postępowania administracyjnego zachowują pełną aktualność w zakresie ochrony praw podatnika w postępowaniu podatkowym. Bardzo istotne odrębności występują jednak na gruncie procedur wymiarowych. Przykładem może być szacowanie bądź opodatkowanie dochodu przerzuconego czy sankcje podatkowe, gdzie pojawiają się procedury, które nie mieszczą się w ogólnym postępowaniu administracyjnym, a są bardzo rozbudowane. W postępowaniu wymiarowym standardy ogólnego postępowania administracyjnego bywają całkowicie porzucane. (…)

Związki prawa gospodarczego z prawem podatkowym mają charakter przedmiotowy (działalność gospodarcza, wykonywanie wolnych zawodów) i podmiotowy (definicja przedsiębiorcy). Zapewnienie spójności pojęciowej, przedmiotowej i podmiotowej jest tutaj bardzo trudne, to bowiem cel, zakres i przedmiot regulacji decyduje o sposobie definiowania w różnych aktach prawnych podmiotu i powiązanego z nim przedmiotu działalności gospodarczej*. Nie powinno się wymagać od prawa podatkowego, aby posługiwało się definicjami innych gałęzi prawa, jeśli w prawie podatkowym mają one pełnić inne funkcje. (…)

Prawo podatkowe posługuje się pojęciami osoby fizycznej i prawnej w różnych podatkach, kategoriami zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych na gruncie procedur podatkowych (art. 135 OrdPU), gdy chodzi o pełnomocnictwo, to w zakresie nieuregulowanym w Ordynacji podatkowej odsyła do przepisów prawa cywilnego (137 § 4 OrdPU). Prawo podatkowe posługuje się także wprost i w pełnym zakresie instytucjami prawa cywilnego do wyznaczenia przedmiotu opodatkowania. Tak na przykład skonstruowany jest podatek od czynności cywilnoprawnych czy podatek od spadków i darowizn. W innych podatkach przedmiot opodatkowania jest pojęciem szerszym, w ramach którego może występować więcej niż jedna umowa cywilnoprawna. Tak jest wówczas na przykład, gdy przedmiotem opodatkowania jest uzyskiwanie dochodów, ze źródeł przychodów określonych w ustawie (podatek dochodowy od osób fizycznych). W innych przypadkach nie mogą być opodatkowane czynności prawne, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy (paserstwo czy nierząd w podatku dochodowym od osób fizycznych). Jeżeli podatnicy usiłują wykorzystać czynności cywilnoprawne do uchylenia się od opodatkowania (tzw. obejście prawa podatkowego), to przepisy podatkowe przewidują możliwość odrzucenia takich dowodów i odwołania się do zgodnego zamiaru stron oraz celu danej czynności, i umożliwiają organom podatkowym wyznaczenie skutków prawnych ukrytej czynności prawnej*. (…)

Prawo karne skarbowe, w części dotyczącej przestępstw i wykroczeń podatkowych, może być uznawane za część prawa podatkowego. Uchybienia przepisom prawa podatkowego stanowią czyny zabronione w rozumieniu prawa karnego. Niezależnie od tego prawo podatkowe zawiera także w podatku od towarów i usług tzw. sankcje podatkowe, zwane dodatkowymi zobowiązaniami podatkowymi. Są to w istocie kary za naruszenie przepisów prawa podatkowego, nominalnie tylko będące zobowiązaniami podatkowymi”*.

Opracowane na podstawie:

Dzwonkowski H. (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 21.

Buczek A., Dzwonkowski H., Etel L., Gliniecka J., Glumińska-Pawlic J., Huchla A., Miemiec W., Ofiarski Z., Serwacki J., Zdebel M., Zgierski Z., Prawo podatkowe, Warszawa 2006, s. 113.