strona główna baza prawa podatkowego . . . postępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowepostępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Postępowanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe

Zgodnie z odesłaniem zawartym w art. 113 § 1 ustawy z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007, Nr 111, Poz. 765) w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania karnego, jeżeli przepisy KSU nie stanowią inaczej. Nota zawiera opis postępowania w sprawach o wykroczenia skarbowe i przestępstwa skarbowe.

Ustawa karna skarbowa przewiduje dla spraw o przestępstwa i wykroczenia skarbowe dwa podstawowe tryby postępowania:

1. postępowanie przed organami finansowymi

2. postępowanie przed sądami.

Postępowanie przed organami finansowymi obejmuje całość postępowania przygotowawczego, w tym również postępowanie przygotowawcze w sprawach należących do właściwości sądów, oraz orzekanie i wykonywanie orzeczeń karnych w sprawach należących do właściwości tych organów.

Postępowanie przed sądami toczy się na żądanie strony lub na mocy aktu oskarżenia – zgodnie z przepisami k.p.k.*

Orzekanie w sprawach o przestępstwa i wykroczenia skarbowe następuje wyłącznie w postępowaniu:

1. W przedmiocie udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności (art.142 i nast. KSU);
2. Nakazowym (art.171-172 KSU);
3. Uproszczonym (art. 468-484 KPK);
4. W stosunku do nieobecnych (art. 173-177 KSU).

W Uzasadnieniu nowelizacji Kodeksu karnego skarbowego dokonanej ustawą z dnia 28 lipca 2005 r., wskazuje się, że „przedstawiona kolejność wyliczenia poszczególnych trybów postępowania w sprawach o wykroczenia skarbowe odpowiada kolejności rozważania przesłanek stosowania tych trybów w praktyce. Z poglądem tym można się zgodzić tylko częściowo, to znaczy w zakresie trybów wymienionych w punktach 1-3 (w postępowaniu: w przedmiocie udzielenia zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności; nakazowym; uproszczonym). Wszak postępowanie w stosunku do nieobecnych opiera się na całkiem odmiennych przesłankach, związanych z faktem przebywania sprawcy między innymi wykroczenia skarbowego stale za granicą albo z tym, że nie można ustalić jego miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju (art. 173 § 1 KSU). Trudno zatem uznać, aby możliwość jego zastosowania rozważana była na równi z postępowaniem w przedmiocie zezwolenia na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności, postępowaniem nakazowym lub postępowaniem uproszczonym.”*

Należy także podkreślić, że przepis art.117 § 1 KSU, przez użycie określenia „wyłącznie” wskazuje, że w sprawach o wykroczenia skarbowe tryb niewymieniony w tym przepisie, czyli tryb zwyczajny, jest niedopuszczalny choćby wynikał on ze stosowanych odpowiednio przepisów Kodeksu postępowania karnego, zwanego dalej KPK.

Natomiast orzekanie w sprawach o przestępstwa skarbowe następuje także w postępowaniu zwyczajnym, jeżeli prowadzone było śledztwo. „Warunek według, którego postępowanie zwyczajne jest prowadzone w sprawach, w których postępowanie przygotowawcze prowadzono w formie śledztwa, nie oznacza jednak, że jest to jedyny i wyłączny wyznacznik dla orzekania w tym trybie. Skoro bowiem postępowanie toczy się w oparciu o stosowane odpowiednio przepisy KPK, to należy uwzględnić także sytuacje, w których tryb zwykły wynika z tych właśnie norm, o ile przepisy KSU nie wyłączają ich stosowania. W konsekwencji mają tu też zastosowanie art. 483 i art. 484 KPK, nakazujące zmianę trybu z uproszczonego na zwyczajny. Wprawdzie z art. 117 § 1 KSU wynika, że przepisów tych nie stosuje się, ale tylko w stosunku do spraw o wykroczenia skarbowe.”*

Specyfiką orzekania w sprawie wykroczeń skarbowych jest także fakt, że kara grzywny może zostać wymierzona w drodze mandatu karnego.

Strony i ich procesowi przedstawiciele

W postępowaniach w sprawach o przestępstwa skarbowe stronami są: