strona główna baza prawa podatkowego . . . zakres podmiotowy w podatku od spadków i darowiznzakres podmiotowy w podatku od spadków i darowizn

Zakres podmiotowy w podatku od spadków i darowizn

Według art. 7 § 1 OrdPU. podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca z mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu, przy czym ustawy te mogą ustanawiać podatnikami inne jeszcze podmioty (art. 7 § 2 OrdPU). W ustawie o podatku od spadków i darowizn znajduje się kilka przepisów, które w mniejszym lub większym stopniu umożliwiają określenie podmiotowości prawnopodatkowej w podatku od spadków i darowizn.

Pojęcie podmiotu w zakresie ogólnego prawa podatkowego określa art. 7 § 1 OrdPU[[a]] Wynika z niego, że podatnikiem jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, podlegająca z mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu, przy czym ustawy te mogą ustanawiać podatnikami inne jeszcze podmioty (art. 7 § 2 OrdPU)[[a]] . Zatem w każdej ustawie podatkowej określa się zakres podmiotowy, który może obejmować wszystkie wskazane podmioty, a także nie wymienione wyżej albo tylko niektóre z wymienionych.

W ustawie o podatku od spadków i darowizn znajduje się kilka przepisów, które w mniejszym lub większym stopniu umożliwiają określenie podmiotowości prawnopodatkowej w podatku od spadków i darowizn. Już art. 1 ust. 1 u.p.s.d.[[a]] pozwala stwierdzić, że „podatkowi […] podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy […] i praw majątkowych [..] tytułem”. Oznacza to, że tylko osoby fizyczne składają się na zakres podmiotowy, chociaż przecież nabywcami własności rzeczy lub praw majątkowych z tytułów określonych w art. 1 ust. 1 pkt 1-6 u.p.s.d[[a]] . w wielu przypadkach mogą być nie tylko osoby fizyczne, lecz również osoby prawne a nawet jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.* Np. spadkobiercami, zapisobiercami mogą być też osoby prawne. Jeżeli zatem osoba prawna jest nabywcą spadku bądź darowizny, to podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych.* Tak wąskie zdefiniowanie pojęcia podmiotowości prawnopodatkowej w ustawie o podatku od spadków i darowizn jest spowodowane istotą tego podatku, który ma na celu opodatkowanie przyrostu majątku opartego na powiązaniach osobistych czy rodzinnych.

Innym przepisem pozwalającym określić zakres podmiotowy w ustawie o podatku od spadków i darowizn jest art. 2[[a]] tego aktu prawnego. Ustawodawca stwierdza w nim, że obowiązkowi podatkowemu podlega nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli nabywca w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Takie uregulowanie jest przejawem stosowania zasady domicylu podatkowego (rezydencji podatkowej). Zasada domicylu podatkowego oznacza, że obowiązek podatkowy obciąża podmioty mające miejsce stałego pobytu (miejsce zamieszkania) w Polsce nawet wówczas, gdy nabywają one własność rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, nie mówiąc o poddaniu opodatkowaniu nabycia własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Jednak zgodnie z art. 3 pkt 1 u.p.s.d.[[a]] obowiązek podatkowy nie będzie ciążył na nabywcy własności rzeczy ruchomych znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na tym terytorium, jeżeli w dniu nabycia ani nabywca, ani też spadkodawca lub darczyńca nie byli obywatelami polskimi i nie mieli miejsca stałego pobytu lub siedziby na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Bardzo klarownie określony jest podatnik w przypadku nabycia praw do wkładu oszczędnościowego. Zgodnie bowiem z art. 56 ust. 1 pr.bank. spadkodawca może wskazać uprawnionego tylko spośród osób fizycznych: małżonka, wstępnych, zstępnych lub rodzeństwa.

Mimo, że w ustawie o funduszach inwestycyjnych nie ma ograniczeń co do osób, na które można zadysponować prawa z jednostek uczestnictwa i od których fundusz jest obowiązany odkupić jednostki uczestnictwa w otwartym bądź specjalistycznym funduszu inwestycyjnym to należy uznać, że skoro art. 1 ust. 1 pkt 1-6 u.p.s.d.[[a]] określa zakres podmiotowy ustawy o podatku od spadków i darowizn, to czyni to na użytek całej ustawy.* Zatem także i w tym przypadku obowiązkiem podatkowym obciążona może być tylko osoba fizyczna.