strona główna baza prawa podatkowego . . . ulgi i zwolnienia podatkowe w podatku rolnymulgi i zwolnienia w podatku rolnym

Ulgi i zwolnienia w podatku rolnym

Ustawa o podatku rolnym posiada szeroki katalog zwolnień przedmiotowych i podmiotowych. Zawarte są one w art. 12 i 13 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 2006r. Nr 136, Poz. 969), zwanej w skrócie PRolU, gdzie ustawodawca enumeratywnie wymienia grunty, osoby prawne, instytucje i osoby fizyczne które nie podlegają obciążeniu fiskalnemu z tytułu podatku rolnego. Ich charakter jest bardzo zróżnicowany, jednak można stwierdzić, że celem nadrzędnym tak bogatego katalogu zwolnień jest prowadzenie jak najbardziej racjonalnej i efektywnej gospodarki rolnej poprzez likwidację obciążeń podatkowych w stosunku do określonych przedmiotów i podmiotów mających podstawowe znaczenie dla optymalizacji efektywności prowadzenia działalności rolnej.

Ulga podatkowa stanowi element konstrukcji podatku rolnego, który zmniejsza jego wysokość, może polegać na zmniejszeniu podstawy opodatkowania, stawek podatkowych bądź też na bezpośrednim obniżeniu kwoty podatku.

Zaś zwolnienie podatkowe jest wyłączeniem pewnej kategorii podmiotów lub pewnej kategorii zdarzeń, działań faktycznych albo prawnych z zakresu prawa podatkowego. Jedne i drugie mogą przybierać charakter podmiotowy lub przedmiotowy, jak również mieszany podmiotowo- przedmiotowy.

Zwolnienia przedmiotowe w podatku rolnym mają pobudzać procesy zagospodarowywania użytków rolnych, jak również aktywizować działalność rolniczą na terenach, na których okresowo lub stale, taka forma jest utrudniona, zarówno poprzez warunki lokalne jak i poprzez sytuację osobistą lub materialną osób prowadzących działalność rolniczą.*

Zwolnienia przedmiotowe z podatku rolnego to:

1. grunty stanowiące użytki rolne klasy V, VI i VIz, a także grunty zadrzewiony i zakrzewione ustanowione na użytkach rolnych

2. grunty położone w pasie drogi granicznej

3. grunty orne, łąki i pastwiska objęte melioracją, w roku, w którym uprawy zostały zniszczone na skutek robót drenarskich

4. grunty przeznaczone na utworzenie nowego gospodarstwa rolnego lub powiększenie gospodarstwa już istniejącego do powierzchni nieprzekraczającej 100 ha:

• będące przedmiotem prawa własności lub prawa użytkowania wieczystego, nabyte w drodze umowy sprzedaży,
• będące przedmiotem umowy o oddanie gruntów w użytkowanie wieczyste,
• wchodzące w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, objęte w trwałe gospodarowanie.

W kwestii tego zwolnienia wypowiedział się NSA oz. w Łodzi w wyroku z dnia 18.08.1999r., I SA/Łd 1065/97 w którym stwierdza co następuje: „Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku rolnego /w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 1997 r./ zwalnia się z podatku m.in. grunty nabyte w drodze kupna na utworzenie nowego gospodarstwa do powierzchni nie przekraczającej 100 ha. Oznacza to, że o możliwości zastosowania tego zwolnienia decyduje powierzchnia gospodarstwa utworzonego z nabytych gruntów(…)Zatem kupno gruntów o powierzchni ponad 100 ha w celu utworzenia nowego gospodarstwa, powoduje, że grunty te nie podlegają zwolnieniu.”*

Warto również, dla jasności stanu faktycznego, intencji ustawodawcy i lepszego zrozumienia stosowania prawa przyjrzeć się Uchwale składu siedmiu Sędziów NSA w Warszawie z dnia 4.05.1999 r., sygn. akt FPS 21/98, w której czytamy co następuje: „W uzasadnieniu postanowienia wydanego na podstawie art. 49 ust. 2 ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym wskazuje się na kilka możliwości interpretacyjnych co do ograniczenia zwolnienia "do 100 ha". I tak powierzchnię tę można odnosić do powierzchni gruntów nabywanych lub wydzierżawianych od Zasobu Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Wynikiem tego będzie zwolnienie od podatków gruntów o tym areale, nawet gdy kupowana lub wydzierżawiana działka przekroczy 100 ha. Jeśli np. dana osoba wydzierżawiła od Zasobu grunty o powierzchni 300 ha, ze zwolnienia skorzysta 100 ha, natomiast pozostała część będzie podlegała opodatkowaniu. Można także (…)100 ha traktować jako określony ustawowo limit dla jednej transakcji nabycia, którego przekroczenie pozbawia podatnika uprawnień do korzystania ze zwolnienia. Można w końcu ową normę obszarową odnosić do powierzchni gospodarstwa, które powstanie po nabyciu lub wydzierżawieniu gruntów. Jeśli całkowita powierzchnia gospodarstwa tj. łącznie z wcześniej posiadanymi gruntami nie przekroczy 100 ha, to zwolnienie znajdzie zastosowanie; jeśli natomiast będzie większa, to podatek obciąży całe gospodarstwo. Wówczas - z tak rozumianego zwolnienia - korzystać będą jedynie ci podatnicy, których gospodarstwo utworzone lub powiększone w wyniku nabycia lub wydzierżawienia gruntów Skarbu Państwa nie przekroczy 100 ha.”*

Do powyższych przepisów odnosi się również wyrok NSA z dnia 1999-06-23, sygn. akt III SA 7830/98, w którym czytamy, iż ”zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym /Dz.U. 1993 nr 94 poz. 431 ze zm./ w brzmieniu obowiązującym od dnia 1 stycznia 1997 r., tj. z dniem wejścia w życie noweli z dnia 4 lipca 1996 r. /Dz.U. nr 91 poz. 409/, zwolnione są od podatku rolnego grunty lub prawo wieczystego użytkowania gruntów, nabyte w drodze kupna na utworzenie nowego lub powiększenie już istniejącego gospodarstwa do powierzchni nie przekraczającej 100 ha. Wymieniona w tym przepisie czynność prawna nabycia w drodze kupna została sprecyzowana w ust. 2 tego artykułu jako zawarcie umowy sprzedaży.”*

Koniecznym w tym momencie do podkreślenia jest fakt, iż pomimo zakresu tego zwolnienia, który jest stosunkowo rozległy, ustawodawca skutecznie zamyka drogę do korzystania ze zwolnienia w przypadku gruntów nabytych w inny sposób co podkreśla wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 23.02.2007r., sygn. akt II FSK 312/06, gdzie sąd jasno określa, iż „Zwolnienie od podatku rolnego ustanowione w art. 12 ust. 1 pkt 4 lit. "a" i ust. 3 ustawy z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym /t.j. Dz.U. 1993 nr 94 poz. 431 ze zm./, nie obejmuje gruntów rolnych nabytych na podstawie postanowienia sądu o przysądzeniu własności.”*

Kolejną kwestią, jakiej należy się przyjrzeć w kontekście przeniesienia własności oglądanej przez pryzmat możliwości objęcia gruntów będących przedmiotem transakcji, zwolnieniem z podatku rolnego, jest kwestia sprzedaży licytacyjnej, w sprawie której wypowiedział się Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w wyroku z dnia 23.08 2006 r., sygn. akt II FSK 312/06, jednoznacznie przesądził o tej formie przeniesienia własności, jako okoliczności niewykluczającej zwolnienia z podatku rolnego przy spełnieniu innych warunków wynikających z brzmienia ustawy.*

Okres zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 4 PRolU , wynosi 5 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawarto umowę sprzedaży gruntów lub prawa użytkowania wieczystego, ustanowiono prawo wieczystego użytkowania gruntów lub objęto grunty w trwałe zagospodarowanie w drodze umowy.*

5. Grunty gospodarstw rolnych powstałe z zagospodarowania nieużytków – na okres 5 lat, licząc od roku następnego po zakończeniu gospodarowania

6. Grunty gospodarstw rolnych, otrzymane w drodze wymiany lub scalenia – na 1 rok, następujący po roku, w którym dokonano wymiany lub scalenia gruntów

7. Grunty gospodarstw rolnych, na których zaprzestano produkcji rolnej, z tym, że zwolnienie może dotyczyć nie więcej niż 20% powierzchni użytków rolnych gospodarstwa rolnego, lecz nie więcej niż 10 ha, na okres nie dłuższy niż 3 lata w stosunku do tych samych gruntów*, co podkreśla i przypomina wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6.01.2004r., III SA 560/03, w którym czytamy, że „użytki rolne, na których zaprzestano produkcji rolnej zwolnione są od podatku rolnego, z tym że zwolnienie może dotyczyć nie więcej niż 20 % powierzchni użytków rolnych gospodarstwa rolnego - na okres nie dłuższy niż 3 lata.”*

8. Użytki ekologiczne

9. Grunty zajęte przez zbiorniki wody służące do zaopatrzenia ludności w wodę

10. Grunty pod wałami przeciwpowodziowymi i grunty położone w międzywałach

11. Grunty wpisane do rejestru zabytków, pod warunkiem ich zagospodarowania i utrzymania zgodnie z przepisami o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

12. Grunty stanowiące działki przyzagrodowe członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, którzy:

1) osiągnęli wiek emerytalny

2) są inwalidami, zaliczonymi do I lub II grupy

3) są niepełnosprawnymi o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności

4) są osobami całkowicie niezdolnymi do pracy w gospodarstwie rolnym albo niezdolnymi do samodzielnej egzystencji.

Jeżeli podatnik nabywa lub obejmuje grunty o powierzchni mniejszej niż 100 ha,

zwolnienie, o którym mowa w ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku rolnym, dotyczy gruntów kolejno nabywanych

lub obejmowanych w trwałe zagospodarowanie do powierzchni łącznie

nieprzekraczającej 100 ha. W razie nabycia gruntów od indywidualnych właścicieli gospodarstw, nie stosuje się zwolnienia, jeżeli nabywca jest małżonkiem, krewnym w linii prostej lub jego małżonkiem, pasierbem, zięciem lub synową sprzedawcy gruntów. Po upływie okresu zwolnienia, o którym mowa w ust. 1 pkt 4, 5 i 6 ustawy, stosuje się ulgę w podatku rolnym, polegającą na obniżeniu podatku w pierwszym roku o 75 % i w drugim roku o 50 %.*

Zwolnienia i ulgi z tytułu nabycia gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa w drodze umowy sprzedaży nie stosuje się, jeżeli...