strona główna baza prawa podatkowego . . . postępowanie w sprawie zapłaty podatku akcyzowegopostępowanie w sprawie zapłaty podatku akcyzowego

Postępowanie w sprawie zapłaty podatku akcyzowego

1. Podstawowe zasady postępowania w zakresie zapłaty akcyzy

Podstawowe zasady postępowania w zakresie zapłaty akcyzy uregulowane są w przepisach ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym*. Dodatkowe przepisy proceduralne formułowane są również w rozporządzeniach wykonawczych. Na wstępie podkreślić trzeba, że podatek akcyzowy jest podatkiem opartym na zasadzie samoobliczenia, gdzie obowiązek obliczania podatku spoczywa wprost na podatnikach. Tak jest zresztą w większości funkcjonujących w Polce podatków, zwłaszcza tych najbardziej wydajnych od strony fiskalnej. W efekcie podatnik musi się zatem najpierw odpowiednio zarejestrować na potrzeby akcyzy a następnie obowiązany jest do składania odpowiednich deklaracji podatkowych, samodzielnego obliczenia wysokości należnego zobowiązania podatkowego oraz samodzielnej zapłaty podatku.

2. Rejestracja podatników

Podmioty chcące prowadzić działalność gospodarczą w zakresie wyrobów akcyzowych obowiązane są, zgodnie z art. 16 AkcU - przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu lub pierwszej czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie - złożyć zgłoszenie rejestracyjne właściwemu dla podatnika naczelnikowi urzędu celnego. Zgłoszenie rejestracyjne powinno zawierać dane dotyczące tego podmiotu i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Dane te to w szczególności: imię i nazwisko lub nazwa podmiotu, adres jego siedziby lub zamieszkania oraz określenie rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, a w przypadku działalności gospodarczej z użyciem wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy - również adresy miejsc wykonywania działalności oraz określenie rodzaju i przewidywanej średniej miesięcznej ilości zużywanego wyrobu akcyzowego. Naczelnik urzędu celnego pisemnie potwierdza przyjęcie zgłoszenia rejestracyjnego. Powinno to nastąpić bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu 7 dni od dnia przyjęcia zgłoszenia rejestracyjnego.

Wymóg złożenia zgłoszenia rejestracyjnego nie dotyczy tych podmiotów, które prowadzą działalność gospodarczą wyłącznie w zakresie wyrobów akcyzowych objętych zerową stawką podatku akcyzowego zgodnie z art. 16 ust. 5 AkcU, jak również podmiotów prowadzących działalność z użyciem wyrobów zwolnionych od akcyzy ze względu na przeznaczenie, niemających na terytorium Polski siedziby, miejsca zamieszkania albo miejsca prowadzenia działalności gospodarczej*.

Należy dodać, że w związku z objęciem reżimem opodatkowania wyrobów węglowych od dnia 2 stycznia 2012 r. wprowadzono dodatkowy obowiązek dotyczący nowych podmiotów prawa akcyzowego, a mianowicie pośredniczących podmiotów węglowych. Zgodnie z nowo wprowadzonym art. 3a. AkcU, podmiot zamierzający prowadzić działalność gospodarczą jako pośredniczący podmiot węglowy jest obowiązany przed dniem rozpoczęcia tej działalności powiadomić pisemnie o tym właściwego naczelnika urzędu celnego. Powiadomienie powinno zawierać dane dotyczące tego podmiotu i prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, w szczególności imię i nazwisko lub nazwę podmiotu, adres jego siedziby lub zamieszkania, NIP lub REGON oraz określenie rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej. Naczelnik urzędu celnego (bez zbędnej zwłoki) wydaje pisemnie potwierdzenie przyjęcia powiadomienia o zamiarze rozpoczęcia działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot węglowy. Listę pośredniczących podmiotów węglowych publikuje Minister Finansów w Biuletynie Informacji Publicznej.

Jeżeli ma miejsce zmiana danych zawartych w zgłoszeniu rejestracyjnym lub w pisemnym powiadomieniu o zamiarze prowadzenia działalności gospodarczej jako pośredniczący podmiot węglowy, odpowiedni podmiot jest obowiązany zgłosić ową zmianę właściwemu naczelnikowi urzędu celnego w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym nastąpiła zmiana.

Również zaprzestanie wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu należy zgłosić na specjalnym formularzu do naczelnika urzędu celnego, który dokonał rejestracji, w terminie 7 dni. Wówczas zgłoszenie takie stanowi podstawę do wykreślenia podatnika z rejestru podatników. Podobnie pośredniczący podmiot węglowy jest obowiązany poinformować właściwego naczelnika urzędu celnego o zaprzestaniu prowadzenia działalności w tym charakterze, w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym zaprzestał prowadzenia działalności.

Właściwy naczelnik urzędu celnego prowadzi rejestr podatników akcyzy. Rejestr zawiera dane zawarte w zgłoszeniu rejestracyjnym tych podmiotów. Na wniosek zainteresowanego podmiotu właściwy naczelnik urzędu celnego jest obowiązany do wydania zaświadczenia stwierdzającego, czy dany podmiot jest zarejestrowanym podmiotem. Zainteresowanym podmiotem może być przy tym zarówno sam podmiot zarejestrowany, jak i inny podmiot mający interes prawny w uzyskaniu informacji o zarejestrowaniu*.

3. Składanie deklaracji podatkowych przez podatnika

Zgodnie z art. 21 ust. 1 AkcU, podatnicy podatku akcyzowego obowiązani są składać w urzędzie celnym deklaracje w przedmiocie podatku akcyzowego za miesięczne okresy rozliczeniowe, w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. W przypadku wyrobów objętych procedurą zawieszenia poboru akcyzy deklarację akcyzową należy oczywiście złożyć dopiero po zakończeniu tej procedury, co skutkuje powstaniem zobowiązania podatkowego dopiero w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym zakończy się ta procedura*.

W uzupełnieniu należy zwrócić uwagę, że na podatnika, który w ramach posiadanego zezwolenia wyprowadzenia wyprowadza ze cudzego składu podatkowego poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy wyroby akcyzowe będące jego własnością nałożony został obowiązek dodatkowy. Podmiot taki jest zobowiązany do przesłania kopii złożonej przez siebie deklaracji akcyzowej naczelnikowi urzędu celnego, który jest właściwy dla podmiotu prowadzącego skład, z którego wyroby zostały wyprowadzone. Termin do dokonania tej czynności wynosi trzy dni, licząc od dnia złożenia deklaracji w „swoim” urzędzie celnym.

4. Składanie deklaracji podatkowych przez płatnika

Od podatnika akcyzy odróżnić należy płatnika akcyzy. Podatnik to zgodnie z art. 7 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa* osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostkowa organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, podlegająca na mocy ustaw podatkowych obowiązkowi podatkowemu.

Natomiast płatnik to zgodnie z art. 8 ww. ustawy - osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna nie mająca osobowości prawnej, obowiązana na podstawie przepisów prawa podatkowego do obliczenia i pobrania od podatnika podatku i wpłacenia go we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Takimi płatnikami akcyzy są dla przykładu organy egzekucyjne, określone w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, oraz komornicy sądowi wykonujący czynności egzekucyjne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego* np. w sytuacji, kiedy zgodnie z art. 103 AkcU dokonują sprzedaży (w trybie egzekucji) samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju, od którego akcyza nie została zapłacona.

Płatnik akcyzy od dokonywanej w trybie egzekucji sprzedaży samochodu osobowego niezarejestrowanego wcześniej na terytorium kraju jest obowiązany:

- obliczać i wpłacać akcyzę na rachunek właściwej izby celnej w terminie do 7 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym sprzedano samochód,

- przekazać w tym terminie do właściwego naczelnika urzędu celnego deklarację o wysokości pobranej i wpłaconej akcyzy według ustalonego wzoru.

5. Rodzaje i wzory deklaracji

Wzory deklaracji zostały określone w następujących rozporządzeniach Ministra Finansów:

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 20 sierpnia 2010 r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku akcyzowego, deklaracji w sprawie przedpłaty akcyzy oraz informacji o wyrobach akcyzowych w składzie podatkowym* - pierwotnie: rozporządzenie MF z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku akcyzowego, deklaracji w sprawie przedpłaty akcyzy oraz informacji o wyrobach akcyzowych w składzie podatkowym*;

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 sierpnia 2010 r. w sprawie wzoru deklaracji uproszczonej*, pierwotnie: rozporządzenie MF z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie wzoru deklaracji uproszczonej*;

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 24 lutego 2009 r. w sprawie deklaracji o wysokości akcyzy pobranej i wpłaconej przez płatnika*;

Poniżej przedstawione są nazwy wszystkich deklaracji akcyzowych, o których mowa w ww. rozporządzeniach:

- AKC-4/AKC-4zh - deklaracja dla podatku akcyzowego;

- AKC-4/A - podatek akcyzowy od alkoholu etylowego;

- AKC-4/B - podatek akcyzowy od wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich;

- AKC-4/C - podatek akcyzowy od piwa;

- AKC-4/D - podatek akcyzowy od paliw silnikowych (z wyłączeniem gazu);

- AKC-4/E - podatek akcyzowy od samochodów osobowych;

- AKC-4/F - podatek akcyzowy od wyrobów tytoniowych;

- AKC-4/H - podatek akcyzowy od energii elektrycznej;

- AKC-4/I - podatek akcyzowy od paliw opałowych;

- AKC-4/J - podatek akcyzowy od gazu;

- AKC-4/K - podatek akcyzowy od olejów smarowych;

- AKC-EN – deklaracja nabycia wewnątrzwspólnotowego energii elektrycznej;

- AKC-PA – deklaracja w sprawie przedpłaty akcyzy;

- INF-A - informacja o alkoholu etylowym w składzie podatkowym;

- INF-B - informacja o winie, napojach fermentowanych i wyrobach pośrednich w składzie podatkowym;

- INF-C - informacja o piwie w składzie podatkowym;

- INF-D - informacja o paliwach silnikowych (bez gazu) w składzie podatkowym;

- INF-F - informacja o wyrobach tytoniowych w składzie podatkowym;

- INF-I - informacja o paliwach opałowych w składzie podatkowym;

- INF-J - informacja o gazie w składzie podatkowym;

- INF-K - informacja o olejach smarowych w składzie podatkowym;

- AKC-U – deklaracja uproszczona nabycia wewnątrzwspólnotowego;

- AKC-P – deklaracja o wysokości akcyzy pobranej i wpłaconej przez płatnika.

4. Zapłata akcyzy – podstawowe zasady

Co do zasady podatnicy są obowiązani do obliczenia i zapłaty akcyzy za okresy miesięczne w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstało zobowiązanie podatkowe. Wpłaty takiej należy dokonać na rachunek właściwej izby celnej. Wyżej wskazana norma prawna wynika z szeregu przepisów ustawowych, w szczególności z art. 21 ust. 1 AkcU, zgodnie z którym podatnik jest obowiązany, bez wezwania organu podatkowego:

1) składać właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklaracje podatkowe według ustalonego wzoru,

2) obliczać i wpłacać akcyzę na rachunek właściwej izby celnej

- za miesięczne okresy rozliczeniowe, w terminie do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej.

Należy nadmienić, że deklaracje w akcyzie składa się zasadniczo na formularzu AKC-4. Do deklaracji podatnik powinien dołączyć odpowiednie załączniki, w zależności od grup wyrobów, których deklaracja dotyczy. Stąd też stosowane są poszczególne wzory deklaracji np. AKC-4/A stosowana w przypadku podatku akcyzowego od alkoholu etylowego, AKC-4/B dla podatku akcyzowego od wina, napojów fermentowanych i wyrobów pośrednich, AKC-4/C - podatek akcyzowy od piwa itd.

Jednocześnie w terminach właściwych dla składania deklaracji nastąpić powinna również zapłata należnego za dany okres podatku. Co interesujące, deklaracje podatkowe składa się do organu pierwszej instancji (a więc do właściwego naczelnika urzędu celnego) ale zapłaty podatku dokonuje się na rachunek organu drugiej instancji czyli na rachunek właściwej izby celnej.

Zobowiązanie podatkowe zgodnie z art. 23 ust. 5 AkcU przyjmuje się w wysokości wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba że organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej określi inną wysokość tego zobowiązania.

6. Zapłata akcyzy w przypadku procedury zawieszenia poboru akcyzy

W szczególny, odmienny od zasad ogólnych sposób uregulowano kwestie zapłaty akcyzy w przypadku wykorzystywania procedury zawieszenia poboru akcyzy. Zgodnie z art. 21 ust. 2 AkcU, w przypadku zastosowania procedury zawieszenia poboru akcyzy, podatnik jest mianowicie obowiązany, bez wezwania organu podatkowego:

1) składać właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklaracje podatkowe według ustalonego wzoru,

2) obliczać i wpłacać akcyzę na rachunek właściwej izby celnej

- za miesięczne okresy rozliczeniowe, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zakończenie procedury zawieszenia poboru akcyzy skutkujące powstaniem zobowiązania podatkowego.

W tym kontekście należy zwrócić uwagę, że zasady powstawania zobowiązania podatkowego w przypadku korzystania przez podatników z procedury zawieszenia poboru akcyzy regulują przepisy art. art. 42 AkcU, art. 44 AkcU oraz art. 45 AkcU. W większości przypadków podatnicy korzystający z procedury zawieszenia poboru to podatnicy prowadzący skład podatkowy. Podmiot prowadzący skład podatkowy jest przy tym obowiązany zgodnie z art. 21 ust. 6 AkcU, składać właściwemu naczelnikowi urzędu celnego - bez wezwania organu podatkowego - informacje o wyrobach akcyzowych w składzie podatkowym, według ustalonego wzoru, do 25. dnia następnego miesiąca po miesięcznym okresie rozliczeniowym. Informacje te powinny zawierać kompletne dane, o których mowa w art. 53 ust. 5 AkcU. Informacje te są składane dla poszczególnych rodzajów wyrobów akcyzowych odpowiednio na drukach: INF-A, INF-B, INF-C, INF-D, INF-F, INF-I, INF-J, INF-K.

Innym podmiotem, który de facto (pośrednio) korzystać będzie z procedury zawieszenia poboru akcyzy będzie podatnik, o którym mowa w art. 13 ust. 3 AkcU. Jest to podmiot będący właścicielem wyrobów akcyzowych znajdujących się w (obcym) składzie podatkowym, który uzyskał od właściwego naczelnika urzędu celnego zezwolenie, o którym mowa w art. 54 ust. 1 AkcU, a więc tzw. zezwolenie wyprowadzenia. Podmiot ten jest podatnikiem z tytułu wyprowadzenia ze składu podatkowego, poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, wyrobów akcyzowych niebędących własnością podmiotu prowadzącego ten skład podatkowy.