strona główna baza prawa podatkowego . . . organy kontroli skarbowej i jednostki organizacyjne kontroli skarbowejorgany kontroli skarbowej i jednostki organizacyjne kontroli skarbowej (stan prawny na dzień 31 stycznia 2013r.)

Organy kontroli skarbowej i jednostki organizacyjne kontroli skarbowej 

(stan prawny na dzień 31 stycznia 2013r.)

Organami kontroli skarbowej są: minister właściwy do spraw finansów publicznych jako naczelny organ kontroli skarbowej, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej jako organ wyższego stopnia nad dyrektorami urzędów kontroli skarbowej, dyrektor urzędu kontroli skarbowej. Komentarz stanowi o kompetencjach, uprawnieniach oraz zakresie zadań organów kontroli skarbowej, a także o właściwości pomocniczych im jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej.

 Treść art. 8 KontrSkU wprowadza podział zagadnień, które kolejno dotyczą:

1.         ustanowienia organów kontroli skarbowej,

2.         przyczyn powodujących wyłączenie organu kontroli skarbowej od udziału w postępowaniu kontrolnym,

3.         zasad powoływania organów kontroli skarbowej. 

Ustawodawca organami kontroli skarbowej ustanawia:

1)    ministra właściwego do spraw finansów publicznych,

2)    Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej,

3)    dyrektorów urzędów kontroli skarbowej.

Minister Finansów jako organ kontroli skarbowej*

Minister właściwy do spraw finansów publicznych sprawuje funkcję naczelnego organu kontroli skarbowej, podlegają mu zatem jednostki organizacyjne kontroli skarbowej, takie jak: Ministerstwo Finansów oraz urzędy kontroli skarbowej, jak i organy kontroli skarbowej, tj. dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej oraz Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej.

Jako naczelny organ kontroli skarbowej Minister Finansów w szczególności:

1)    wnioskuje do Prezesa Rady Ministrów o powołanie lub odwołanie Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej,

2)    powołuje na wniosek Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej dyrektorów urzędów kontroli skarbowej,

3)    przyjmuje od Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej oraz dyrektorów urzędów kontroli skarbowej półroczne sprawozdania informujące o liczbie wszczętych w danym półroczu postępowań karnych skarbowych i kontrolnych zestawiając z liczbą spraw, w których wystąpiono do banków, podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa maklerskie oraz towarzystw funduszy powierniczych o przekazanie informacji o ich klientach,

4)    ujawnia, na wniosek Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego, dane o tajnym współpracowniku udzielającym pomocy pracownikowi wywiadu skarbowego prowadzącego czynności operacyjno-rozpoznawcze -

 Minister właściwy do spraw finansów publicznych określa sposób i tryb ustalania wysokości i przyznawania  odszkodowania  w przypadku utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu osoby współpracującej z organami kontroli skarbowej, uwzględniając stopień poświęcenia i zakres prac podczas udzielania pomocy.  Jeżeli osoba poszkodowana zmarła po otrzymaniu odszkodowania, członkom jej rodziny przysługuje odszkodowanie, jeżeli byłoby ono wyższe niż odszkodowanie wypłacone tej osobie. Wówczas wysokość odszkodowania stanowi różnicę między kwotą odszkodowania przysługującego członkom rodziny z tytułu śmierci osoby poszkodowanej a kwotą odszkodowania wypłaconego osobie poszkodowanej. Odszkodowanie przyznawane jest na wniosek osoby uprawnionej i w odpowiednim terminie. Wysokość odszkodowania ustala GIKS w oparciu o orzeczenie lekarskie wydane przez komisję lekarską. Jeżeli uszczerbek na zdrowiu osoby poszkodowanej ulegnie zwiększeniu o co najmniej 10 punktów procentowych w stosunku do wcześniej ustalonego uszczerbku na zdrowiu w ciągu 6 miesięcy od daty wypadku albo od daty zakończenia leczenia, wysokość odszkodowania ulega proporcjonalnemu zwiększeniu*.

Minister Finansów określa także, w drodze zarządzenia, sposób dysponowania funduszem operacyjnym, z którego pochodzą środki na wypłatę wspomnianych odszkodowań, uwzględniając przepisy o ochronie informacji niejawnych.

 Ponadto Minister Finansów jako organ administracji rządowej:

1)     określa szczegółowe warunki odbywania praktyki oraz przeprowadzania egzaminów kwalifikacyjnych na stanowisko inspektora kontroli skarbowej;

2)    określa zasady, wysokość i tryb przyznawania dodatku skarbowego do wynagrodzenia dla pracowników jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej, którzy nie są inspektorami a wykonują osobiście czynności kontrolne lub czynności operacyjno-rozpoznawcze;

3)    określa, w drodze rozporządzenia, warunki i tryb oddelegowania, przyznawania wynagrodzenia oraz innych świadczeń przysługujących inspektorowi w czasie oddelegowania oraz organy uprawnione do występowania z wnioskiem o oddelegowanie inspektora, biorąc pod uwagę:

1. sytuację rodzinną inspektora;
2. charakter zadań służbowych w innej jednostce organizacyjnej kontroli skarbowej oraz poza kontrolą skarbową, do których inspektor może być oddelegowany;
3. sposób zgłaszania wniosku i wyrażania zgody przez inspektora na oddelegowanie;
4.  tryb i sposób odwołania inspektora z oddelegowania oraz zwolnienia inspektora przez instytucję ze stanowiska, które zajmował w niej podczas oddelegowania;
5.  sposób udokumentowania przez inspektora poniesionych kosztów oddelegowania, w tym podróży;*

4)    w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych, określa w drodze rozporządzenia:

1. warunki i tryb orzekania o zdolności do pracy w komórkach organizacyjnych, o których mowa w art. 11g ust. 1 KontrSkU, oraz w wywiadzie skarbowym;
2. wykaz chorób i ułomności, na podstawie którego jest wydawane orzeczenie o stanie zdrowia;
3. kategorie zdolności do pracy;
4. tryb kierowania do komisji lekarskiej;
5. wzór karty skierowania do komisji lekarskiej – biorąc pod uwagę możliwość skierowania do komisji z urzędu lub na prośbę osoby ubiegającej o wydanie orzeczenia lekarskiego oraz możliwość złożenia odwołania od każdego nieprawomocnego orzeczenia komisji lekarskiej.*

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej. Organ nadrzędny kontroli skarbowej

Jako organ kontroli skarbowej ustawodawca ustanawia także Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, który jest organem wyższego stopnia nad dyrektorami urzędów kontroli skarbowej. Powoływany i odwoływany na stanowisko przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek Ministra Finansów.

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej sprawuje nadzór nad działalnością*:

1)    dyrektorów urzędów kontroli skarbowej,

2)    inspektorów zatrudnionych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych,

3)    inspektorów i pracowników zatrudnionych w wyodrębnionych komórkach organizacyjnych kontroli skarbowej,

4)    pracowników wywiadu skarbowego.

w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie.

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej w ramach kontroli wewnętrznej* wyposażony został w uprawnienia kontrolne względem urzędów kontroli skarbowej. Zatem Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej:

1)    określa zadania urzędów kontroli skarbowej,

2)    sprawuje kontrolę wewnętrzną urzędów kontroli skarbowej,

3)    organizuje szkolenia inspektorów, pracowników wywiadu skarbowego oraz pracowników zatrudnionych w komórkach, o których mowa w art. 11g ust. 1 KontrSkU,

4)    organizuje system informacji w urzędach kontroli skarbowej i zapewnia współdziałanie z systemem informacji innych instytucji, organizacji państwowych i samorządowych,

5)    powołuje spośród inspektorów wicedyrektorów urzędów kontroli skarbowej i ich odwołuje;

6)    upoważnia inspektorów i pracowników zatrudnionych lub oddelegowanych do wykonywania zadań służbowych w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych do przeprowadzania czynności kontrolnych, a także, w uzasadnionych przypadkach, decyduje o zmianie inspektora lub pracownika prowadzącego czynności kontrolne,

7)     wydaje decyzje w sprawach określonych w ustawie,

8)    wydaje wyniki kontroli,

9)    ustala plany kontroli,

10)  przekazuje Komisji Europejskiej plany kontroli w zakresie środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej oraz niepodlegających zwrotowi środków z innych źródeł zagranicznych,

11) analizuje wyniki działalności kontroli skarbowej i przedstawia ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych propozycje ich wykorzystania,

12)  uczestniczy w pracach międzynarodowych organizacji i instytucji zajmujących się kontrolą skarbową,

13)  ustala zasady i kryteria dokonywania ocen kwalifikacyjnych  inspektorów wykonujących czynności kontrolne lub prowadzących postępowanie przygotowawcze,

14)  może wyznaczyć dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania kontrolnego, kontroli podatkowej lub przeprowadzenia innej czynności w sprawach z zakresu kontroli skarbowej, także poza właściwością miejscową dyrektora urzędu kontroli skarbowej,

15)  prowadzi działalność analityczną i prognostyczną w odniesieniu do negatywnych zjawisk występujących w zakresie kontroli skarbowej oraz przedstawia w tym zakresie informacje i analizy organom administracji rządowej,

16)  zapewnia przy pomocy wyodrębnionych komórek organizacyjnych kontroli skarbowej, o których mowa w art. 11g ust. 1, ochronę fizyczną i techniczną inspektorom i pracownikom, a w uzasadnionych przypadkach także innym osobom, organom i instytucjom państwowym.

Kontrola  wewnętrzna urzędów kontroli skarbowej.

Zgodnie z treścią aktu wykonawczego Ministra Finansów z dnia 31 marca 2011r.* kontrola wewnętrzna urzędów kontroli skarbowej jest prowadzona na podstawie rocznego planu kontroli, który podlega zatwierdzeniu przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej do dnia 31 grudnia roku poprzedzającego rok, w którym kontrola ma być przeprowadzana. Wyjątkowo można dokonać kontroli nieprzewidzianej w planie kontroli skarbowej na skutek powzięcia przez generalnego inspektora Kontroli Skarbowej informacji o nieprawidłowościach w działalności urzędów kontroli skarbowej.

Kontrolę przeprowadza co najmniej dwóch inspektorów lub pracowników komórki organizacyjnej wyodrębnionej w tym celu w strukturze urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw finansów publicznych, tworząc zespół kontrolny*. Zespół kontrolny działa na podstawie upoważnienia wydanego przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, które ma zawierać w szczególności informacje dotyczące wskazania podstawy prawnej przeprowadzenia kontroli, nazwę i adres kontrolowanego urzędu, datę rozpoczęcia i przewidywaną datę zakończenia kontroli.

Członkowie zespołu kontrolnego przeprowadzają kontrolę wewnętrzną w siedzibie urzędu kontrolowanego, w godzinach jego pracy. Szczególne czynności kontrole mogą być wykonywane w urzędzie obsługującym Ministra Finansów. Podczas dokonywania kontroli, zespół kontrolny ma w szczególności  prawo do:

1. wstępu i poruszania się po terenie siedziby kontrolowanego urzędu na podstawie legitymacji służbowej lub identyfikatora;
2. zapoznania się ze strukturą organizacyjną kontrolowanego urzędu, stanem i strukturą zatrudnienia oraz obowiązującymi w organizowanym urzędzie regulaminami;
3. wglądu do dokumentów i innych dowodów związanych z przedmiotem i zakresem kontroli, zgromadzonych w kontrolowanym urzędzie;
4. żądania od dyrektora kontrolowanego urzędu i pracowników bez pośrednictwa i udziału ich przełożonych, ustnych i pisemnych wyjaśnień w zakresie objętym kontrolą;
5. występowania do byłych pracowników kontrolowanego urzędu, którzy odpowiadali za wykonywanie czynności w zakresie objętym kontrolą, o złożenie ustnych lub pisemnych wyjaśnień w zakresie objętym kontrolą.

W sprawach wymagających specjalistycznej wiedzy Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, na wniosek zespołu kontrolnego, może powołać w charakterze konsultanta pracownika lub funkcjonariusza celnego zatrudnionego albo pełniącego służbę w urzędzie obsługującym ministra właściwego do spraw finansów publicznych albo w jednostkach organizacyjnych podległych lub nadzorowanych przez Ministra Finansów*.

Po zakończonej kontroli, zespół kontrolny sporządza projekt wystąpienia pokontrolnego Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej w terminie 30 dni od dnia:

1. podpisania przez dyrektora kontrolowanego urzędu protokołu kontroli w przypadku braku zastrzeżeń lub wyjaśnień co do protokołu kontroli;
2. doręczenia dyrektorowi kontrolowanego urzędu zawiadomienia o sposobie załatwienia zastrzeżeń lub wyjaśnień co do protokołu kontroli.*.

Wystąpienie pokontrolne zawiera:

1. ocenę funkcjonowania urzędu w zakresie objętym kontrolą;
2. zwięzły opis ustaleń kontroli, a w przypadku ustaleń nieprawidłowości lub uchybień – wskazanie źródeł i przyczyn ich powstania, skutków jakie spowodowały, oraz przepisów prawa, które zostały naruszone;
3. zalecenia dotyczące sposobu i terminu usunięcia ustalonych nieprawidłowości lub uchybień oraz polecenia zastosowania wniosków personalnych wobec pracowników odpowiedzialnych za stwierdzone w toku kontroli nieprawidłowości*.

Organizacja współpracy organów kontroli skarbowej

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 kwietnia 2011r. w sprawie sposobu i trybu współdziałania organów kontroli skarbowej oraz inspektorów i pracowników z organami administracji rządowej i samorządowej, państwowymi i samorządowymi jednostkami organizacyjnymi oraz sądami i państwowymi osobami prawnymi, stanowi o szczegółowych zasadach dotyczących współpracy organizowanej przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.

Współdziałanie polega na:

1. niezwłocznych udostępnianiu informacji gromadzonych w aktach spraw, zbiorach danych, ewidencjach i rejestrach, w tym informacji zapisanych w formie elektronicznej
   1. umożliwienie wglądu do dokumentów, w siedzibie jednostki współdziałającej, sądu lub państwowej osoby prawnej,
   2. umożliwienie zapisu kopii dokumentów na informatycznych nośnikach danych;
   3. przekazywaniu dokumentów za pomocą środków komunikacji elektronicznej.
   4. koordynacji działań w sprawach związanych z zakresem kontroli skarbowej;
   5. udzielenia pomocy technicznej w zakresie udzielania pomieszczeń biurowych i składowych, środków łączności, środków transportu oraz sprzętu biurowego i informatycznego w związku z wykonywaniem zadań określonych w ustawie, których wykonanie nie jest możliwe bez udzielenia tej pomocy przez jednostki współdziałające*.

Podjęcie czynności następuje na pisemny wniosek organu kontroli skarbowej (inspektora lub pracownika kontroli skarbowej w przypadku udzielania pomocy technicznej w postaci udostępniania pomieszczeń biurowych i składowych). W przypadkach niecierpiących zwłoki organ kontroli skarbowej, inspektor lub pracownik kontroli skarbowej mogą zażądać niezwłocznego podjęcia czynności współdziałania jeżeli ma to na celu ochronę interesu Skarbu Państwa*.

            Pozostałe kompetencje Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej 

Z pozostałych przepisów KontrSkU wynikają następujące kompetencje Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej:

1)    Jest organem odwoławczym od postanowień inspektorów kontroli skarbowej, wydanych w toku postępowania kontrolnego*,

2)    zawiadamia  właściwą izbę obrachunkową stwierdzonych nieprawidłowościach w ustalaniu lub poborze zobowiązań podatkowych przez organy gmin*,

3)    powołuje i odwołuje Inspektorów kontroli skarbowej, a w przypadku zmiany rodzaju stanowiska inspektora, dokonuje zmiany treści aktu powołania*

4)    organ prowadzący postępowania przygotowawcze w trybie i na zasadach określonych w przepisach Kodeksu postępowania karnego i postępowania karnego skarbowego, zawiadamia Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej o zamiarze przesłuchania inspektora w charakterze świadka albo podejrzanego co do faktów, o których dowiedział się w związku z wykonywaniem czynności służbowych*,

 5)    odwołuje inspektora z zajmowanego stanowiska w przypadku*: 

1. otrzymania negatywnej oceny kwalifikacyjnej potwierdzonej ponowną negatywną oceną;
2. utraty nieposzlakowanej opinii;
3. podjęcia zatrudnienia poza urzędem kontroli skarbowej albo komórkami organizacyjnymi , o których mowa w art. 10 ust. 3 KontrSkU;
4. przyjęcia obywatelstwa innego państwa;
5. złożenia przez inspektora rezygnacji z zajmowanego stanowiska
6. orzeczenia przez lekarza orzecznika Zakładu Ubezpieczeń Społecznych trwałej niezdolności do pracy uniemożliwiającej wykonywanie obowiązków inspektora.

6)    może odwołać inspektora z zajmowanego stanowiska w przypadku*:

1. osiągnięcia wieku 65 lat, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury;
2. jego nieobecności w pracy z powodu choroby trwającej dłużej niż rok;
3. ciężkiego naruszenia podstawowych obowiązków członka korpusu służby cywilnej, jeżeli wina inspektora jest oczywista;
4. popełnienia w czasie trwania umowy o pracę albo stosunku pracy przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie, jeżeli przestępstwo jest oczywiste.

7)    stwierdza wygaśnięcie stosunku pracy inspektora;

8)    powołuje na stanowisku inspektora osobę, której stosunek pracy wygasł z przyczyny nieobecności w pracy trwającej dłużej niż 3 miesiące a spowodowanej tymczasowym aresztowaniem, jeżeli postępowanie karne lub postępowanie w sprawie o przestępstwo skarbowe zostało umorzone albo został wydany prawomocny wyrok uniewinniający (nie dotyczy to warunkowe umorzenia postępowania karnego ani wydania wyroku o zezwoleniu na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności*;

9)    w razie likwidacji jednostki organizacyjnej kontroli skarbowej, w której inspektor wykonuje pracę, lub reorganizacji tej jednostki w sposób uniemożliwiający dalsze zatrudnienie inspektora, GIKS., przenosi go do innej jednostki organizacyjnej kontroli skarbowej*;

10) kieruje inspektorów i pracowników zatrudnionych  w komórkach organizacyjnych, o których mowa w art. 11g ust. 1 KontrSkU, oraz w wywiadzie skarbowym, na badania psychofizjologiczne*;

11) w przypadku nieudzielenia informacji, o których mowa w art. 7c ust. 1 oraz w art. 7d ust. 1 i 2 (informacje, w tym dane osobowe, o zdarzeniach mających bezpośredni wpływ na powstanie lub wysokość zobowiązania podatkowego), Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej albo dyrektor urzędu kontroli skarbowej, może nałożyć na podmiot, o którym mowa w art. 7c ust. 1 oraz w art. 7d ust. 1 i 2 (osoba prawna, jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, osoba fizyczna), karę pieniężną w wysokości do 5 000zł*. Od decyzji tej odwołanie nie służy, strona może jednak złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy.

 Poza przepisami ustawy o kontroli skarbowej określone zostały uprawnienia Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej do zlecania przeprowadzania audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych w zakresie środków pochodzących z budżetu UE oraz środków niepodlegających zwrotowi z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej jest również Pełnomocnikiem Rządu do Spraw Zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na szkodę Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej, tę funkcję reguluje rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2003r. w sprawie Pełnomocnika Rządu do Spraw Zwalczania Nieprawidłowości Finansowych na szkodę Rzeczpospolitej lub Unii Europejskiej*. W tym zakresie do kompetencji Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej należą:

1. koordynacja działań podejmowanych przez właściwego organy administracji rządowej;
2. analizowanie czynników sprzyjających powstawaniu nieprawidłowości finansowych godzących w interesy finansowe Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej;
3. przygotowanie propozycji zapewniających skuteczną i prawidłową wymianę informacji między właściwymi organami administracji rządowej, w celu zapobiegania, wykrywania  i zwalczania naruszeń interesów finansowych na szkodę Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej;
4. zapewnienie bieżącej, prawidłowej wymiany informacji między właściwymi organami administracji rządowej, w tym informacji specjalistycznych i ekspertyz, mających na celu zapobieganie, wykrywanie i zwalczanie naruszeń interesów finansowych na szkodę Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej, zgodnie z obowiązującymi przepisami;
5. gromadzenie i weryfikowanie uzyskanych dokumentów i innych materiałów pomocnych w zapobieganiu, wykrywaniu i zwalczaniu naruszeń interesów finansowych Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej, zgodnie z obowiązującymi przepisami;
6. dokonywanie ocen oraz formułowanie wniosków w zakresie realizacji działań związanych z ochroną interesów finansowych Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej;
7. inicjowanie i prowadzenie praz związanych z przygotowaniem aktów prawnych związanych z zabezpieczeniem interesów finansowych Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej;
8. rozpatrywanie innych spraw określonych przez Radę Ministrów i Prezesa Rady Ministrów oraz wniesionych przez ministrów – w zakresie ochrony interesów finansowych Rzeczpospolitej Polskiej lub Unii Europejskiej.

Ponadto Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej ma obowiązek składać Ministrowi Finansów półroczne sprawozdania zawierające informacje o liczbie wszczętych w danym półroczu postępowań w sprawach o przestępstwa i wykroczenia oraz przestępstwa  skarbowe i wykroczenia skarbowe, a także postępowań kontrolnych, w porównaniu z liczbą spraw, w których wystąpiono o przekazanie informacji określonych w art. 33 KontrSkU*.           

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej jest organem kontroli skarbowej uprawnionym do wydawania decyzji kończących postępowanie kontrolne. Od decyzji tych odwołanie nie przysługuje. Strona może złożyć wniosek o ponowne rozpoznanie, którego dokona organ wydające decyzję kwestionowaną.

GIKS., obok dyrektora urzędu kontroli skarbowej, jest organem właściwym do stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej, jeżeli decyzja została wydana przez ten organ.  GIKS może także dokonać uchylenia lub zmiany decyzji, którą wydał. Co więcej, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej jest organem właściwym w sprawach o wznowienie postępowania zakończonego decyzją ostateczną. Jeżeli przyczyną wznowienia postępowania jest działanie dyrektora urzędu kontroli skarbowej, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej równocześnie wyznacza dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego do przeprowadzenia postępowania co do przesłanek wznowienia oraz co do rozstrzygnięcia istoty sprawy.*

Przekazanie przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej czynności z zakresu kontroli skarbowej

Zgodnie z treścią art. 10a KontrSkU, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może w uzasadnionych przypadkach przekazać wszczęte postępowanie kontrolne, kontrolę podatkową lub inną czynność w sprawach z zakresu kontroli skarbowej do dalszego prowadzenia dyrektorowi urzędu kontroli skarbowej. Upoważnienie to ma na celu zwiększenie obiektywizmu podmiotów dokonujących czynności z zakresu kontroli skarbowej oraz zapobieganie powstawaniu zarzutów stronniczości organów kontroli skarbowej.

            Właściwość miejscowa organów kontroli skarbowej  

Właściwość miejscowa Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej obejmuje całe terytorium Rzeczpospolitej Polskiej. Regulacja ta nie budzi wątpliwości, ze względu na funkcje jakie pełni ten podmiot oraz przypisane mu kompetencje ogólnokrajowe.*

Właściwość miejscową dyrektorów urzędów kontroli skarbowej ustala się według miejsca zamieszkania albo adresu siedziby kontrolowanego. Od tej zasady istnieją dwa wyjątki:

1. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może wyznaczyć dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania kontrolnego, kontroli podatkowej lub przeprowadzenia innej czynności w sprawach z zakresu kontroli skarbowej poza właściwością miejscową dyrektora urzędu kontroli skarbowej*.
2. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może przekazać, w drodze postanowienia, wszczęte postępowanie kontrolne, kontrolę podatkową lub inną czynność w sprawach z zakresu kontroli skarbowej do dalszego prowadzenia innemu dyrektorowi urzędu kontroli skarbowej*.

 Jeżeli nie można ustalić właściwego miejscowo dyrektora urzędu kontroli skarbowej, jest nim Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej.

Zgodnie z treścią art. 9a ust. 3 KontrSkU, jeżeli podmiot posiada oddziały na obszarze właściwości miejscowej innego dyrektora urzędu kontroli skarbowej niż właściwy dla siedziby tego podmiotu, do przeprowadzenia czynności kontrolnych w tym oddziale jest uprawniony również inspektor upoważniony przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej właściwego ze względu na miejsce położenia tego oddziału. Przepis ten wskazuje na możliwość powstania zbiegu kompetencji kilku podmiotów do przeprowadzenia kontroli skarbowej, bowiem upoważnienie inspektora urzędu kontroli skarbowej właściwego ze względu na miejsce położenia oddziału, nie wyłącza kompetencji pierwotnie właściwego dyrektora urzędu kontroli skarbowej.

W chwili wszczęcia postępowania kontrolnego, organ właściwy miejscowo pozostaje nim aż do czasu zakończenia tego postępowania, bez względu na to czy zmieniły się podstawy właściwości miejscowej.

Ponadto, jeżeli postępowanie kontrolne dotyczy okresu, w którym właściwym miejscowo był inny organ kontroli skarbowej niż w dniu wszczęcia postępowania kontrolnego, właściwym do prowadzenia postępowania będzie dyrektor urzędu kontroli skarbowej właściwy miejscowo w dniu wszczęcia tego postępowania*.

            Dyrektorzy urzędów kontroli skarbowej. Kompetencje i zakres zadań

Ustawodawca organem kontroli skarbowej ustanawia także dyrektorów urzędów kontroli skarbowej. Zgodnie z art. 8 ust. 3 KontrSkU, dyrektorów urzędów kontroli skarbowej powołuje, spośród kandydatów wyłonionych w drodze konkursu, oraz odwołuje Minister Finansów na wniosek Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, z zastrzeżeniem ust. 9 art. 8 KontrSku

Kompetencje dyrektora urzędu kontroli skarbowej*:

1)    kieruje pracą urzędu kontroli skarbowej;

2)    organizuje pracę urzędu kontroli skarbowej i jest przełożonym zatrudnionych w nim inspektorów oraz innych pracowników;

3)    ustala plany kontroli;

4)    upoważnia inspektorów i pracowników do przeprowadzania czynności kontrolnych;

5)    wydaje decyzje w sprawach określonych w ustawie;

6)    wydaje wyniki kontroli;

7)    dokonuje w uzasadnionych przypadkach zmiany inspektora Lub pracownika prowadzącego czynności kontrolne;

8)    może podawać do wiadomości publicznej zbiorcze informacje dotyczące działalności kontroli skarbowej na terenie objętym zasięgiem działania urzędu kontroli skarbowej;

9)    prowadzi działalność analityczną i prognostyczną w odniesieniu do negatywnych zjawisk występujących w zakresie kontroli skarbowej oraz przedstawia w tym zakresie informacje i analizy organom administracji rządowej;

10) zapewnia przy pomocy wyodrębnionych komórek organizacyjnych kontroli skarbowej, o których mowa  w art. 11g ust. 1, ochronę fizyczną i techniczną inspektorom i pracownikom, a za zgodą Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej także innym osobom, organom i instytucjom państwowym.

 Dyrektor urzędu kontroli skarbowej podlega wyłączeniu od prowadzenia postępowania kontrolnego, jeżeli sprawa dotyczy*:

1)    dyrektora urzędu kontroli skarbowej lub jego zastępcy;

2)    małżonka, rodzeństwa, wstępnych, zstępnych i powinowatych osób wymienionych w pkt. 1 i 2;

3)    osoby związanej stosunkiem przysposobienia, opieki lub kurateli z osobą wymienioną w pkt. 1 albo 2.

W przypadku wyłączenia dyrektora urzędu kontroli skarbowej, sprawę załatwia dyrektor urzędu kontroli  skarbowej wyznaczony przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.

Dyrektor urzędu kontroli skarbowej zobowiązany jest do składania wojewodzie rocznych informacji o swojej działalności w województwie, do końca lutego każdego roku.*

            Konkurs na dyrektora urzędu kontroli skarbowej 

Zasady powoływania organów kontroli skarbowej różnią się między sobą. W Przypadku Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, powołuje go i odwołuje Prezes Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej powołuje i  odwołuje inspektorów kontroli skarbowej. Natomiast aby zająć stanowisko dyrektora urzędu kontroli skarbowej, kandydat musi wziąć udział w konkursie, którego przebieg i zasady szczegółowo określa art. 8 KontrSkU.

Do konkursu na dyrektora urzędu kontroli skarbowej mogą przystąpić osoby z wyższym wykształceniem magisterskim (prawniczym, ekonomicznym lub innym przydatnym do kontroli skarbowej), dodatkowo:

-           posiadające obywatelstwo polskie;

-           posiadające nieposzlakowaną opinię, nieskazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe;

-           będące zatrudnionymi w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej i posiadający co najmniej 5-letni staż pracy w organach administracji podatkowej albo 3-letnią praktykę w jednostkach organizacyjnych kontroli skarbowej;

-           złożyły egzamin kwalifikacyjny na stanowisko dyrektora urzędu kontroli skarbowej przed komisją powołaną przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej lub są wpisane na listę doradców podatkowych.

 W skład Komisji wchodzą :

1. przewodniczący Komisji – dyrektor komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów właściwej w sprawach związanych z organizacją pracy służb kontroli skarbowej – jako kierujący jej pracami;
2. członkowie Komisji:
   1.  zastępca przewodniczącego – zastępca dyrektora komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów, o której mowa w pkt 1, wyznaczony przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej;         
   2. Dyrektor albo zastępca dyrektora komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów właściwej w sprawach polityki kadrowej i szkoleniowej w resorcie finansów;
   3. Dyrektor albo zastępca dyrektora komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów właściwej w sprawach organizacji, zarządzania oraz nadzoru nad funkcjonowaniem izb i urzędów skarbowych;
   4. Dyrektor albo zastępca dyrektora komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów właściwej w sprawach wykonywania zadań z zakresu wywiadu skarbowego;
   5. Osoby, których wiedza i doświadczenie zawodowe dają rękojmię prawidłowego przebiegu prac Komisji, w liczbie co najwyżej 5, wyznaczone przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej.

 Komisja podejmuje rozstrzygnięcia w formie uchwały na posiedzeniach mających charakter niejawny, zwykłą większością głosów bez możliwości wstrzymania się od głosu. W razie równej liczby głosów o wyniku głosowania decyduje głos przewodniczącego Komisji*. Z przebiegu egzaminu sporządzany jest protokół.

Konkurs ogłasza Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej.

Uczestnicy konkursu zobowiązani są do złożenia:

1)    Zgłoszenia do konkursu;

2)    Charakterystyki zamierzonych działań i sposobu realizacji celów na stanowisku dyrektora urzędu kontroli skarbowej;

3)    Kwestionariusza osobowego ze zdjęciem;

4)    Kopii świadectw pracy oraz zaświadczenia potwierdzającego zaliczenie egzaminu kwalifikacyjnego na stanowisko inspektora kontroli skarbowej albo kopii decyzji w sprawie wpisu na listę doradców podatkowych;

5)    Kopii dyplomu potwierdzającego posiadanie wykształcenia wyższego magisterskiego i innych dokumentów potwierdzających kwalifikację;

6)    Oświadczenia o niekaraniu zakazem pełnienia funkcji kierowniczych związanych z dysponowaniem środkami publicznymi;

7)    Oświadczenia o wyrażeniu zgody na przetwarzanie danych osobowych do celów rekrutacji;

8)    Pisemnej zgody na przeprowadzenie postępowania sprawdzającego na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 stycznia 1999r. o ochronie informacji niejawnych;

9)    Zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia, stwierdzającego brak przeciwwskazań do zajmowania stanowisk kierowniczych*.

 Szereg wyżej wymienionych przesłanek musi być spełniony łącznie przez zainteresowanego. W przypadku nie dotrzymania wymogów nałożonych cytowanym rozporządzeniem, Komisja podejmuje uchwałę o niedopuszczeniu do konkursu, uzasadniając ją oraz dostarczając zainteresowanemu. Podobnie w przypadku zaakceptowania zgłoszenia (tutaj uzasadnienie jest fakultatywne).

Postępowanie egzaminacyjne przed Komisją składa się z trzech części*:

1)    sprawdzianu wiedzy niezbędnej do wykonywania zadań na stanowisku dyrektora urzędu kontroli skarbowej, z dziedzin: źródła prawa i wykładania prawa, zamówienia publiczne, prawo pracy, służba cywilna, dostęp do informacji publicznej , odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, ochrona informacji niejawnych oraz ochrona danych osobowych;

2)    oceny predyspozycji i zdolności ogólnych;

3)    oceny umiejętności kierowniczych.

Sprawdzenia wiedzy zawodowej Komisja dokonuje poprzez przeprowadzenie testu zawodowego jednokrotnego wyboru, składającego się z 30 pytań i 2 zadań problemowych. Za każdą prawidłowo udzieloną odpowiedź kandydat otrzymuje 1 pkt, nie ma punktów ujemnych. Zadanie problemowe natomiast oceniane jest w skali 0-5 pkt. Sprawdzian wiedzy w postaci testu trwa 120 minut. Przed przystąpieniem do sprawdzianu wiedzy zawodowej członek Komisji informuje o jego zasadach i czasie trwania oraz sprawdza tożsamość uczestników.

Sprawdzenia testów dokonuje przewodniczący Komisji wraz z członkami Komisji, wyjątkowo wyznaczeni przez przewodniczącego Komisji pracownicy komórki organizacyjnej Ministerstwa Finansów właściwej w sprawach związanych z organizacją pracy służb kontroli skarbowej pod nadzorem przewodniczącego Komisji lub jego zastępcy albo wyznaczonego przez przewodniczącego Komisji co najmniej jednego członka Komisji*.

Część konkursu oceniająca predyspozycje i zdolności ogólne ma formę testu psychologicznego, jest oceniana w skali od 0 do 30 punktów.

Oceny umiejętności kierowniczych dokonuje się na podstawie wypowiedzi ustnych uczestnika w trakcie rozmowy kwalifikacyjnej z członkami Komisji z uwzględnieniem charakterystyki zamierzonych działań i sposobu realizacji celów na stanowisku dyrektora urzędu kontroli skarbowej*.

W toku postępowania egzaminacyjnego Komisja wyłania kandydata, który uzyskał największą łączną liczbę punktów (co najmniej 20 punktów ze sprawdzianu wiedzy zawodowej). Jeżeli co najmniej dwóch uczestników uzyskało równą łączną liczbę punktów ze sprawdzianu wiedzy zawodowej, za kandydata uważa się uczestnika, który otrzymał największą liczbę punktów z oceny umiejętności kierowniczych, a przy równiej liczbie tych punktów za kandydata uważa się uczestnika, który otrzymał największą liczbę punktów ze sprawdzianu wiedzy*.

O liczbie uczestników, którzy spełnili warunki, o których mowa wyżej, zawiadamia się niezwłocznie Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej oraz samego uczestnika konkursu, w terminie 7 dni od dnia zakończenia postępowania egzaminacyjnego.

Uczestnikowi przysługuje prawo złożenia odwołania od wyniku konkursu do Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, w terminie 7 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o wyniku konkursu a organ ten zobowiązany jest rozpatrzyć odwołanie w terminie kolejnych 7 dni*. Jeżeli dojdzie do uznania odwołania, Komisja ponownie ustala wynik egzaminu, o czym informuje odwołującego się uczestnika konkursu.

Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może unieważnić konkurs, jeżeli był on przeprowadzony niezgodnie z przepisami prawa bądź zaszła inna okoliczność mająca wpływ na prawidłowość jego przebiegu.

            Jednostki organizacyjne kontroli skarbowej

Jednostkami organizacyjnymi kontroli skarbowej, zgodnie z art. 9 KontrSkU, są urzędy kontroli skarbowej oraz urząd obsługujący ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Ich siedziby i organizację określa Minister Finansów w drodze rozporządzenia biorąc pod uwagę potrzebę właściwej organizacji  wykonywania zadań z zakresu kontroli skarbowej oraz administracyjny podział terytorialny państwa.

Strukturę organizacyjną wyżej wymienionych jednostek ujednolicono w Zarządzeniu nr 42 Ministra Finansów z dnia 24 grudnia 2003r. w sprawie nadania statutu urzędom kontroli skarbowej. Urząd kontroli skarbowej posiada komórki o charakterze:

1. merytorycznym:
   1. analiz i planowania,
   2. informatyki,
   3. kontroli podatkowej,
   4. kontroli podatku od towarów i usług,
   5. kontroli nieujawnionych źródeł przychodów,
   6. kontroli transakcji między podmiotami powiązanymi,
   7. kontroli obrotu towarowego z zagranicą,
   8. kontroli środków publicznych,
   9. kontroli środków Unii Europejskiej,
   10. postępowań przygotowawczych,
   11. obsługi prawnej,
   12. kontroli wewnętrznej,
   13. wywiadu skarbowego,
   14. audytu wewnętrznego,
   15. realizacyjne.
   16. ogólnym:
       1. kadr, szkolenia zawodowego i spraw socjalnych,
       2. spraw administracyjno-gospodarczych,
       3. kancelaryjno-sekretarska,
       4. księgowości,
       5. ochrony informacji niejawnych.

Po uzyskaniu zgody Departamentu Kontroli Skarbowej Ministerstwa Finansów, dyrektor urzędu może utworzyć komórkę organizacyjną nie wymienioną wyżej, nie mogą jednak odstąpić od utworzenia przewidzianych przez statut komórek czy też dokonać połączenia zadań przewidzianych dla różnych komórek. Komórki organizacyjne mogą działać samodzielnie bądź być częścią wydziału lub oddziału. Komórki te mogą być tworzone także w ośrodkach zamiejscowych urzędów, z zastrzeżeniem iż do realizacji wszystkich zadań o charakterze ogólnym może być utworzona tylko jedna komórka organizacyjna.*

Urząd obsługujący Ministra Finansów również jest jednostką organizacyjną kontroli skarbowej, o czym mowa w art. 9 ust. 1 KontrSkU. Urzędem tym jest Ministerstwo Finansów, a jego obsługa obejmuje zakres wszystkich przypisanych mu kompetencji, czyli ministra właściwego do spraw finansów publicznych, ministra właściwego do spraw budżetu oraz ministra właściwego do spraw instytucji finansowych.

Inspektorzy i pracownicy kontroli skarbowej

Kompetencje inspektorów