strona główna baza prawa podatkowego . . . organy kontroli skarbowej i jednostki organizacyjne kontroli skarbowejkontrola skarbowa

Kontrola skarbowa

O tym, czym jest kontrola skarbowa oraz dlaczego jest przeprowadzana. Ogólne informacje na temat prężnie funkcjonującej w obrocie prawnym instytucji kontroli skarbowej.

  Czym jest kontrola?

Najlepszym sposobem dla wyjaśnienia istoty kontroli skarbowej jest zdefiniowanie najpierw samego pojęcia kontroli. Kontrola jest szeroko rozumianym procesem prowadzącym do weryfikowania i oceniania działalności kontrolowanego podmiotu, której efektem jest wydanie swego rodzaju diagnozy zawierającej obecny stan rzeczy kontrolowanego i wskazówki, jak należy postępować aby nie zaszły żadne nieprawidłowości. Kontrolą zatem będzie zestawienie początkowych zamierzeń kontrolowanego podmiotu z tymi, które w chwili kontrolowania osiągnięto.

W nauce prawa finansowego dominuje pogląd, że głównymi etapami procesu kontrolnego są: ustalenie i ujęcie stanu obowiązującego (wyznaczeń), ustalenie i ujęcie stanu rzeczywistego (wykonań), konfrontacja wyznaczeń z wykonaniami, wyjaśnienie przyczyn stwierdzonej zgodności lub niezgodności między wykonaniami i wyznaczeniami (L. Kurowski: Wstęp do nauki prawa finansowego, wyd. 2, Warszawa 1982). Idąc śladem powyższego rozwiązania, należy przyjąć iż proces kontrolny nie spełniający łącznie wszystkich wymogów, o których mowa w poprzednim zdaniu, nie będzie kontrolą.

Teoretycznie ujmując pojęcie kontroli, należy przyjąć iż jest to pewien proces, zespół czynności kontrolującego, których treść wyznaczana jest w zależności od potrzeby sytuacji, lecz zawsze za podstawę przyjmujący pewien wzorzec obrazujący prawidłowy stan, który należy osiągnąć i do którego dążyć.

W odniesieniu do powyższych uwag, kontrola skarbowa jest obecnie rozumiana jako zespół określonych prawem, czy też wyznaczanych potrzebą sytuacji czynności kontrolnych, ale dodać należy iż przez kontrolę skarbową rozumieć należy także podmioty ją wykonujące (organy i jednostki organizacyjne kontroli skarbowej).

Zakres działania organów i jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej wiąże się z procesem gromadzenia i wydatkowania środków publicznych. Dla zachowania prawidłowości funkcjonowania kontroli skarbowej, ustawodawca przypisuje organom i jednostkom organizacyjnym kontroli uprawnienia o charakterze dochodzeniowym czy orzeczniczym, tym samym znacznie poszerzając zakres ich działań.

Cel kontroli skarbowej pokrywa się z celem kontroli rozumianej ogólnie, o czym była mowa wyżej. Przyjąć zatem można, iż kontrola skarbowa, regulowana ustawą z 28 września 1991r. o kontroli skarbowej, to rodzaj kontroli państwowej mającej na celu szeroko rozumianą ochronę interesów Skarbu Państwa, w tym jego praw majątkowych.

            Dlaczego podlegasz kontroli?

Powszechny obowiązek ponoszenia ciężarów publicznych ma swoje źródło już w Konstytucji. Zgodnie z jej art. 84, każdy obowiązany jest do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Obowiązek spełnienia nałożonych na osoby przebywające na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej świadczeń publicznoprawnych wiąże się z kontrolą ich wykonywania. Bez realizacji tych obowiązków, państwo nie miałoby środków dla wypełniania stojących przed nim zadań (B. Banaszak: Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej Komentarz, Warszawa 2009). Już tutaj odnaleźć można doniosłość nałożonych przez ustawę obowiązków oraz potrzebę kontroli ich wykonania. Kontrola nie oznacza, że obowiązki nałożone przez Konstytucję realizowane są nieprawidłowo. Kontrola może zatem mieć charakter prewencyjny, nierzadko kończący się jednak represyjnie.

Podsumowując, każdy, kto przebywa na terytorium RP, korzysta z przywilejów jakie nadawane są przez Państwo, podlega obowiązkowi podatkowemu a co za tym idzie kontroli w zakresie prawidłowości i rzetelności jego realizacji.   

            Jakie są źródła kontroli skarbowej?