strona główna baza prawa podatkowego . . . odpowiedzialność dyscyplinarna doradcy podatkowegoodpowiedzialność dyscyplinarna doradcy podatkowego

 Odpowiedzialność dyscyplinarna doradców podatkowych

Rozdział X zasad etyki doradcy podatkowego został poświęcony odpowiedzialności dyscyplinarnej osoby wykonującej ten zawód. Za naruszenie postanowień kodeksu etyki oraz za niewykonanie bądź nienależyte wykonanie czynności doradztwa podatkowego ustawodawca przewiduje odpowiedzialność dyscyplinarną. Postępowanie przeciwko doradcy podatkowemu toczy się przed powołanym do rozstrzygania tego rodzaju spraw organem dyscyplinarnym.

Zgodnie z treścią art. 64 DorPodU, doradcy podatkowi ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków zawodowych określonych prawem oraz za czyny sprzeczne z zasadami etyki zawodowej. Przez obowiązki nałożone na doradców podatkowych należy rozumieć obowiązek stałego podnoszenia kwalifikacji zawodowych, dochowania tajemnicy zawodowej, regularne opłacanie składek członkowskich czy zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody powstałe przy wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego.

Rozdział 9 ustawy o doradztwie podatkowym określa w sposób wyczerpujący zarówno regulację materialną jak i postępowanie dyscyplinarne. Nie zostawia żadnego pola działania dla niezależnego przecież samorządu doradców podatkowych. W tej kwestii samorząd nie posiada uprawnień do stanowienia zasad czy określania trybu postępowania dyscyplinarnego. To art. 64 DorPodU w pełni wyczerpuje regulację materialną oraz system kar związane z odpowiedzialnością dyscyplinarną doradców podatkowych (upomnienie, nagana, zawieszenie prawa wykonywania zawodu na okres 6 miesięcy do 3 lat, pozbawienie prawa wykonywania zawodu).*

Niewykonanie bądź nienależyte wykonanie obowiązków odczytujemy zgodnie z treścią art. 471 Kodeksu cywilnego. Należy zaznaczyć jednocześnie, iż tego rodzaju odpowiedzialność spoczywająca na doradcy podatkowym dotyczy jedynie obowiązków, jakie zostały nałożone na niego ustawą*. Nie wyklucza to jednak sytuacji, w której odpowiedzialność dyscyplinarną doradca podatkowy poniesie nie wykonując w danej chwili czynności doradztwa podatkowego. Wiąże się to z wykonywaniem przez doradcę podatkowego zawodu zaufania publicznego, który niesie za sobą obowiązki w postaci zachowania odpowiedniej postawy obywatelskiej.

Kolejną przesłanką odpowiedzialności dyscyplinarnej, o której mowa w art. 64 DorPodU jest postępowanie niezgodne z zasadami etyki zawodowej. Stanowienie zasad etyki zawodowej należy do Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych*.

W rozdziale X zasad etyki zawodowej doradców podatkowych zawarto informację o odpowiedzialności dyscyplinarnej.  Art. 16 ust. 2 zasad etyki stanowi, że doradca podatkowy ma obowiązek zawiadomić podmiot zatrudniający o wszczętym lub toczącym się przeciwko niemu postępowaniu dyscyplinarnemu, karnemu bądź karnoskarbowemu związanym z wykonywaniem zawodu. Regulacja ta ma na celu ochronę podmiotu zatrudniającego jak i klientów pociągniętego do odpowiedzialności  przed ujemnymi skutkami jakie niesie działanie sprzeczne z prawem. Następstwem pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej może być bowiem pozbawienie prawa do wykonywania zawodu i wykreślenie z listy doradców podatkowych.*

W razie prawomocnego skazania doradcy podatkowego za przestępstwo w sprawie karnej lub karnej skarbowej Rzecznik Dyscyplinarny lub jego zastępca wszczyna postępowanie wyjaśniające*. W zacytowanym przepisie brak jest informacji, o tym iż to sam doradca podatkowy miałby informować Rzecznika Dyscyplinarnego o charakterze zakończonego postępowania. Zatem to na Rzeczniku Dyscyplinarnym spoczywa swego rodzaju obowiązek pozyskiwania informacji o ewentualnym prawomocnym skazaniu doradcy podatkowego.*

Ponadto, art. 64 ust. 1a pkt. 1 wprowadzony nowelizacją z 10 czerwca 2010r., obciąża doradców podatkowych ewentualną odpowiedzialności dyscyplinarną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązku nałożonego art. 7 ust. 7 oraz art. 30 DorPodU. Zgodnie z treścią art. 7 ust. 7, doradca podatkowy zobowiązany jest do poinformowania w terminie 30 dni Krajowej Rady Doradców Podatkowych o wszelkich zmianach danych stanowiących treść wniosku o wpis na listę doradców podatkowych (nazwisko, imię, data urodzenia, miejsce zamieszkania). Podobne skutki wywołuje niedopełnienie obowiązku przekazania dokumentów związanych z wykonywaniem zawodu w spółkach niemających osobowości prawnej*.

 Nałożona na doradców podatkowych sankcja w postaci pociągnięcia do odpowiedzialności dyscyplinarnej za niedopełnienie obowiązków ewidencyjno-informacyjnych, ma na celu ochronę osób korzystających z usług doradztwa podatkowego, a także stanowi o wzmocnieniu kontroli nad prawidłowym wykonywaniem czynności doradztwa podatkowego.*

W dalszej części ust. 1a art. 64 ustawodawca mówi o odpowiedzialności dyscyplinarnej za:

-           wykonywanie czynności doradztwa podatkowego z naruszeniem zasad określonych w art. 31 ust. 1 (prowadzenie działalności gospodarczej lub zatrudnienie powodujące konflikt interesów, naruszające niezależność i bezstronność doradcy podatkowego, pozostające w sprzeczności z zasadami etyki zawodowej) – przyjęte rozwiązanie ma na celu kontrolę przez samorząd zawodowy prowadzonej przez doradcę podatkowego działalności gospodarczej;

-           niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej za szkody wyrządzone przy wykonywaniu czynności doradztwa podatkowego – zrezygnowano z wcześniejszego uregulowania przewidującego w tej sytuacji obligatoryjne wykreślenie z listy doradców podatkowych;

-           wykonywanie czynności doradztwa podatkowego w okresie, w którym nie jest to objęte ubezpieczeniem – odpowiedzialność dyscyplinarna w tym przypadku oznacza, że karą dla doradcy podatkowego będzie pozbawienie prawa do wykonywania zawodu, nagana lub upomnienie.*

 Co więcej, w myśl art. 64 ust. 1b DorPodU, doradcy podatkowi wchodzący w skład zarządów spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółek akcyjnych*, ponoszą odpowiedzialność dyscyplinarną za:

1)    nieprzestrzeganie obowiązków związanych z zawiadamianiem Krajowej Rady Doradców Podatkowych o wszelkich zmianach objętych wnioskiem o wpis do rejestru osób prawnych uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego, o których mowa w art. 14 ust. 5 ustawy;

2)    za naruszenie zasad i sposobu prowadzenia reklamy usług doradztwa podatkowego;

3)    za niedopełnienie obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia, o której mowa w art. 44 ust. 3 zdanie drugie ustawy, w zakresie i na warunkach określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 46 ustawy;

4)    za wykonywanie czynności doradztwa podatkowego wbrew przepisom art. 44b ustawy w okresie braku ochrony, która gwarantuje ubezpieczenie.*

 Rodzaje kar dyscyplinarnych

Art. 64 ust. 2 DorPodU wskazuje enumeratywnie wymienione kary dyscyplinarne, począwszy od najłagodniejszej do najbardziej uciążliwej, tj. :

1. upomnienie,
2. nagana,
3. zawieszenie w wykonywaniu zawodu na okres od 6 miesięcy do 3 lat oraz
4. pozbawienie prawa wykonywania zawodu.

Wymienione wyżej kary mają służyć dyscyplinowaniu doradców podatkowych, którzy naruszyli postanowienia zawarte w art. 64 ust. 1, ust. 1a i ust. 1b, ponadto stosowane są w interesie publicznym chroniąc tym samym interes klienta i obowiązujący porządek prawny. Ciężar gatunkowy każdej z wymienionych kar dostosowywany jest do charakteru zawinienia czy stopnia wyrządzonej szkody, o czym ostatecznie przesądza sąd dyscyplinarny.*

 Rozstrzyganie spraw dyscyplinarnych

Przebieg postępowania dyscyplinarnego ureguluje  ustawa o doradztwie podatkowym w art. 66 – 80, uchwała nr 13/2002 Pierwszego Krajowego Zjazdu Doradców Podatkowych z dnia 27 stycznia 2002 r. w sprawie Statutu Krajowej Izby Doradców Podatkowych, ustawa z dnia 06 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego* oraz regulamin sądów dyscyplinarnych.

Sprawy dyscyplinarne doradców podatkowych rozpatrują:

1)    w pierwszej instancji – Sąd Dyscyplinarny;

2)    w drugiej instancji – Wyższy Sąd Dyscyplinarny.

 Przytoczona wyżej treść art. 65 ust. 1 DorPodU wskazuje na dwuinstancyjność postępowania dyscyplinarnego, co zawsze jest dodatkową gwarancją prawidłowości rozstrzygnięcia. W składzie orzekającym drugiej instancji nie może brać udziału członek sądu, który brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia (art. 65 ust. 5). Liczba członków Sądu Dyscyplinarnego  oraz Wyższego Sądu Dyscyplinarnego ustalana jest przez Krajowy Zjazd Doradców Podatkowych. Członkowie sądu mogą zasiadać w sądzie tylko jednej instancji, ale mogą uczestniczyć w Zjazdach  Krajowej Izby Doradców Podatkowych i zajmować stanowiska w jej organach władzy.*

Przewodniczący Sądu Dyscyplinarnego i przewodniczący Wyższego Sądu Dyscyplinarnego wyznaczają składy orzekające i ich przewodniczących. Obowiązkiem przewodniczącego danego składu jest czuwanie nad prawidłowym przebiegiem postępowania dyscyplinarnego.*

W postępowaniu dyscyplinarnym obowiązują zasady niezawisłości sędziów oraz swobodnej oceny dowodów. Na niezawisłość sędziów składa się ich niezależność w stosunku do uczestników postępowania, niezależność wobec organów pozasądowych czy czynników politycznych. Natomiast dokonując swobodnej oceny dowodu, sędzia będzie w każdej sprawie samodzielnie oceniał, czy dowód przytoczony w postępowaniu jest prawdziwy, czy należy go odrzucić.*

Zebrawszy całokształt dowodów, zarówno obciążających obwinionego jak i przytoczonych na jego korzyść, sędzia może orzec o winie bądź niewinności obwinionego doradcy podatkowego.

Zgodnie z regulaminem sądów dyscyplinarnych w postępowaniu dyscyplinarnym będą miały zastosowanie zasady in dubio pro reo (w razie wątpliwości rozstrzygnąć na korzyść oskarżonego) oraz domniemania niewinności, zgodnie z którą obwinionego uważa się za winnego dopiero po wydaniu prawomocnego wyroku sądu.

           Prawo do obrony doradcy podatkowego*