strona główna baza prawa podatkowego . . . koszty w rachunkowościkoszty w rachunkowości

Koszty w rachunkowości

W komentarzu przeanalizowano pojęcie kosztów w rachunkowości. Przedstawiono definicję legalną kosztów oraz ich charakterystykę. Omówiono również problematykę pozostałych przychodów i kosztów w rachunkowości.

Definicja legalna kosztów w rachunkowości

W art. 3 ust. 1 pkt 31 RachU* ustawodawca przedstawia definicję legalną kosztów i strat w rachunkowości. Przez koszty i straty nakazuje rozumieć uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

Charakterystyka kosztów w rachunkowości

Koszty i straty zaliczane są do kategorii ekonomicznych stanowiących miary wyników finansowych podmiotów. Koszty to miara mająca charakter elementarny, natomiast straty to miara wynikowa, która odzwierciedla nadwyżkę kosztów nad przychodami osiągniętą przez podmiot w danym okresie. Mimo, że z punktu widzenia analizy dokonań danej jednostki gospodarczej, istnieje znaczna różnica między interpretacją kosztów i strat, to w ujęciu bilansowym można ją opisać wspólną definicją.

Zgodnie z ustawową definicją ujęcie kosztu (straty) wymaga spełnienia czterech warunków:

1). W danym okresie sprawozdawczym nastąpiło uprawdopodobnione zmniejszenie korzyści ekonomicznych, które to wynika z innych zdarzeń niż przepływ środków pomiędzy daną jednostką a jej właścicielami.

2). Zmniejszenie korzyści ekonomicznych powinno się przejawiać zmniejszeniem wartości aktywów lub zwiększeniem wartości zobowiązań czy rezerw.

3). Istnieje możliwość wyceny korzyści w wiarygodny sposób.

4). Zmniejszenie korzyści ekonomicznych powoduje spadek wartości lub zwiększenie niedoboru kapitału własnego jednostki.

Zmniejszenie korzyści ekonomicznych może wynikać z:

a). wykorzystania części lub w całości potencjału korzyści ekonomicznych zawartych w posiadanych przez jednostkę składnikach aktywów;

b). wykorzystania całości korzyści ekonomicznych nabytych w wyniku poniesionych w bieżącym okresie sprawozdawczym nakładów, które nie podlegały aktywowaniu w bilansie jednostki;

c). utraty części korzyści ekonomicznych zawartych w utrzymywanych przez jednostkę aktywach;

d). powstania zobowiązania do realizacji świadczenia*.

Koszty według podstawowych typów działalności można podzielić na koszty operacyjne, finansowe czy inwestycyjne. Natomiast same koszty działalności operacyjnej podlegają z kolei podziałowi na koszty produkcyjne, koszty sprzedaży i koszty administracji. Koszty przyjmują zazwyczaj postać rozchodu lub spadku wartości aktywów, takich jak środki pieniężne i ich ekwiwalenty, zapasy czy rzeczowe aktywa trwałe.

Koszty, podobnie jak przychody rozliczane są w rachunkowości według zasady memoriałowej. Moment powstania kosztu określa moment zużycia lub wykorzystania danego składnika aktywów, bez względu na to, czy to zużycie zostało zapłacone czy też nie. Powstanie kosztu w rachunkowości nie jest więc zawsze połączone z powstaniem wydatku. Nie każdy wydatek wiąże się z powstaniem kosztu oraz jednocześnie nie każdy koszt powoduje powstanie wydatku.

Istotny problem związany z kosztami stanowi kwestia zmierzenia i przypisania kosztów do określonego okresu sprawozdawczego. Często ujęcie kosztu w danym okresie sprawozdawczym jest uwarunkowane uprzednim powstaniem przychodów. Proces identyfikacji i ujawnienia przychodów i kosztów w tym samym okresie sprawozdawczym dokonuje się według zasady współmierności przychodów i kosztów. W przypadku, gdy w zamian za poniesiony wydatek otrzymane korzyści ekonomiczne będą wykorzystywane w trakcie kilku okresów sprawozdawczych lub prognozowane przychody rozkładają się na kilka okresów sprawozdawczych, koszty należy ująć w rachunku zysków i strat drogą systematycznego i racjonalnego rozłożenia w czasie.

Zaliczenie do rachunku zysków i strat kosztów jest uwarunkowane zmniejszeniem posiadanych zasobów lub zwiększeniem zobowiązań, a co za tym idzie zmniejszeniem aktywów netto. Zaciągnięte zobowiązanie powoduje tylko wtedy powstanie kosztu, gdy w wyniku powstałego zobowiązania nie powstaną składniki majątkowe ujmowane w aktywach.

Poza tym jednostka powinna być w stanie w sposób wiarygodny ustalić kwotę kosztów. Jeżeli dany podmiot nie potrafi wiarygodnie ustalić kwoty kosztów, to powinien o tym poinformować odbiorcę sprawozdania finansowego w informacji dodatkowej*.