strona główna baza prawa podatkowego . . . ewidencja i dokumentacja w podatku od towarów i usługpodatek od towarów i usług po zmianach wprowadzonych w 2011 roku.

Podatek od towarów i usług po zmianach wprowadzonych w 2011 roku.

W nocie omówione zostały w sposób syntetyczny i kompleksowy najistotniejsze zmiany w podatku od towarów i usług wprowadzone w 2011 roku, w tym:

- nowe stawki VAT obowiązujące od 1 stycznia 2011 roku, z uwzględnieniem zmian wprowadzonych od 1 kwietnia 2011 r. oraz reguł ustalania stawki właściwej przy zmianie wysokości opodatkowania (zmiana stawki VAT na przełomie roku)
- zmieniony zakres zwolnień przedmiotowych w podatku VAT dotyczących świadczenia usług
- wpływ identyfikacji statystycznych (PKWiU) na zakres opodatkowania podatkiem od towarów i usług po 1 stycznia 2011 r.
- nowe zasady odliczania podatku naliczonego od samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, a także podatku naliczonego od paliwa do napędu tych samochodów, obowiązujące w latach 2011-2012
- zasady odliczania podatku naliczonego od samochodów osobowych oraz innych samochodów o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony, a także podatku naliczonego od paliwa do napędu tych samochodów od 1 stycznia 2013 r.
- zmienione zasady opodatkowania VAT czynności nieodpłatnych wprowadzone od 1 kwietnia 2011 r.
- wystawianie, przesyłanie i przechowywanie faktur w formie elektronicznej
- zmiany w zakresie odliczenia podatku naliczonego od wydatków związanych z nieruchomością wykorzystywaną zarówno do celów prowadzonej działalności gospodarczej, jak i do celów prywatnych podatnika.
- zmiany w rozliczaniu podatku naliczonego według tzw. proporcji sprzedaży wprowadzone od 1 kwietnia 2011 r.
- zniesienie ograniczeń w odliczaniu podatku naliczonego od importu usług z tzw. rajów podatkowych.
- wprowadzone od 1 kwietnia 2011 r. zasady rozliczania podatku VAT od czynności wykonywanych przez podmioty mające siedzibę za granicą oraz przez podmioty nabywające złom.
- nowe reguły opodatkowania usług świadczonych w portach morskich (zakres stosowania stawki 0% od 1 kwietnia 2011 r.).
Analizę poruszonych zagadnień wzbogacone o interpretacje organów podatkowych oraz orzecznictwo sądów administracyjnych i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W nocie wskazano również szczegółowo źródła regulacji w zakresie najważniejszych zmian wprowadzonych w przepisach o podatku VAT na przestrzeni 2011 roku, z uwzględnieniem zmian ustawowych oraz aktów wykonawczych.

Analizę poruszonych zagadnień wzbogacone o interpretacje organów podatkowych oraz orzecznictwo sądów administracyjnych i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W nocie wskazano również szczegółowo źródła regulacji w zakresie najważniejszych zmian wprowadzonych w przepisach o podatku VAT na przestrzeni 2011 roku, z uwzględnieniem zmian ustawowych oraz aktów wykonawczych.

1. Nowe stawki VAT obowiązujące w 2011 roku.

I. Stawki VAT wprowadzone od 1 stycznia 2011 roku:

 23% - stawka podstawowa

8% - stawka obniżona

5% - stawka „super obniżona”

II. Źródła regulacji:

 

1)         ustawa z 26 listopada 2010 o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (tzw. ustawa okołobudżetowa)

(Dz. U. z 2010 r. Nr 238, poz. 1578)

   Wprowadza:

-          stałe podwyższenie stawek VAT na niektóre towary (nowy załącznik nr 10 do ustawy o VAT):

• stawka 0%→5%
• stawka 3%→5% 

-          tymczasowe (do końca 2013 r.) podwyższenie stawek VAT (art. 146a-146e ustawy o VAT):

• stawka 7%→8%
• stawka 22%→23%
• zryczałtowany zwrot VAT dla rolników: stawka 6,5%→7%,
• ryczałt dla taksówek 3%→4%

-          regulacje dotyczące zmiany wysokości stawki w „okresach przejściowych” (art. 41 ust. 14a-14h ustawy o VAT)

 

2)         ustawa z 29 października 2010 o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług

      (Dz. U. z 2010 r. Nr 226, poz. 1476):

  Wprowadza m.in.:

-          wykaz towarów i usług opodatkowanych stawką obniżoną 7% (przejściowo w latach 2011-2013 stawką 8%) – załącznik nr 3 do ustawy o VAT w nowym brzmieniu

-          wykaz towarów i usług, od których przysługuje zryczałtowany zwrot podatku VAT (dla rolników ryczałtowych) – załącznik nr 2 do ustawy o VAT w nowym brzmieniu

-          zwolnienia od podatku (art. 43 ust. 1 pkt 7, 17-41, ust. 13-20)

3)         Ustawa z 18 marca 2011 o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo o miarach (Dz. U. Nr 64, poz. 332)

 

  Wprowadza m.in.:

-  korekty w zakresie stosowania stawek 5% i 8% od 1 kwietnia 2011 i od 1 
   stycznia 2012 (odzież niemowlęca i obuwie dziecięce)

4)         Rozporządzenie Ministra Finansów z 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania  niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług  (Dz. U. Nr 73, poz. 392).

 

             Wprowadza m.in.:

-         wykaz towarów i usług, dla których obniża się stawkę VAT do wysokości 8% (zał. nr 1 do rozporządzenia)

-         pozostałe przypadki stosowania stawki 8% (§ 7 ust. 1 pkt 2-3 i ust. 2-7 
rozporządzenia)

-         towary i usługi, dla których obniża się stawkę VAT do wysokości 0% (§ 8-12 
rozporządzenia)

-         zwolnienia od podatku i warunki ich stosowania (§ 13-17 rozporządzenia)

-         czasowe obniżenie stawki VAT do wysokości 0%  (§ 37-38 rozporządzenia)

-         przejściowe zwolnienia od podatku do 31 grudnia 2011 (§ 43-44 rozporządzenia)

-         przejściowe obniżenie stawki do wysokości 8% do 31 grudnia 2011 (§ 45 rozporządzenia)

 

 

UWAGA:

Z dniem 6 kwietnia 2011 ww. rozporządzenie MF z 4 kwietnia 2011 zastąpiło obowiązujące od 1 stycznia 2011 rozporządzenie MF z 22 grudnia 2010 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2010 r. Nr 246, poz. 1649).

 

 

III. Przyczyny zmian stawek VAT:

 

1)  Wygaśnięcie z dniem 31 grudnia 2010 r. okresów przejściowych:

a)         w zakresie stosowania stawki 3% (żywność nieprzetworzona)

b)         w zakresie stosowania stawki 0% (książki i czasopisma specjalistyczne)

2)         Dostosowanie przepisów ustawy o VAT do Dyrektywy 2006/112/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej – w państwach członkowskich mogą obowiązywać maksymalnie dwie stawki obniżone (nie niższe niż 5%).

3)         Wzrost długu publicznego w relacji do PKB (tzw. „dziura budżetowa”).

4)         Niezgodność polskich przepisów o VAT z Dyrektywą 2006/112/WE w zakresie stosowania stawki obniżonej (8%) na odzież dla niemowląt i obuwie dziecięce.

 

IV. Plan awaryjny Ministerstwa Finansów na lata 2012-2018:

Ustawa z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz. 1726) – przewiduje możliwość dalszego wzrostu stawek VAT w latach 2012-2016(18) w przypadku, gdy państwowy dług publiczny w relacji do PKB przekroczy próg 55%:

-          wzrost stawki VAT podstawowej z 23% do 24-25%

-          wzrost stawki VAT obniżonej z 8% do 9-10%

-          wzrost stawki super obniżonej z 5% do 6-7%

-          wzrost stawki ryczałtu dla taksówkarzy z 4% do 5-6%

-          wzrost stawki zryczałtowanego zwrotu VAT dla rolników z 7% do 7,5-8%.

Szczegóły planu awaryjnego MF:

 

Ww. ustawa z 16 grudnia 2010 o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw wprowadziła do ustawy o VAT nowe regulacje art. 146f-146j przewidujące warunkową podwyżkę wszystkich  stawek VAT o 1-2 punkty procentowe.

Dla podwyżek stawek VAT przewidziano 4,5-letni horyzont czasowy.

 

Warunkowość tych zmian polega na tym, że jeśli relacja państwowego długu publicznego do PKB przekroczy według stanu na koniec 2011 r. 55 %, to nastąpi podwyżka stawek VAT w kolejnych okresach – poczynając od 1 lipca 2012 r.:

 

Przekroczenie progu zadłużenia 55% na koniec 2011 r.
	Stawka podstawowa	Stawka obniżona	Stawka super obniżona	Ryczałt dla taksówkarzy	Zwrot dla rolników ryczałtowych
do 30 VI 2012	23%	8%	5%	4%	7%
1 VII 2012 - 30 VI 2013	24%	9%	6%	5%	7,5%
1 VII 2013 - 31 XII 2014	25%	10%	7%	6%	8%
1 I 2015 - 31 XII 2015	24%	9%	6%	5%	7,5%
1 I 2016 – 31 XII 2016	23%	8%	5%	4%	7%
od 1 I 2017	22%	7%	5%	3%	6,5%

Od 1 stycznia 2017 miałby nastąpić powrót do stawek pierwotnych odpowiednio: 22%, 7%, 5%, 3% (ryczałt dla taksówkarzy) i 6,5% (zryczałtowany zwrot VAT dla rolników).

Analogiczne podwyżki stawek VAT przewiduje się, gdyby przekroczenie progu zadłużenia 55% nastąpiło dopiero w 2012 r. lub w 2013 r.:

 

Przekroczenie progu zadłużenia 55% na koniec 2012 r.
	Stawka podstawowa	Stawka obniżona	Stawka super obniżona	Ryczałt dla taksówkarzy	Zwrot dla rolników ryczałtowych
do 30 VI 2013	23%	8%	5%	4%	7%
1 VII 2013 - 30 VI 2014	24%	9%	6%	5%	7,5%
1 VII 2014 - 31 XII 2015	25%	10%	7%	6%	8%
1 I 2016 - 31 XII 2016	24%	9%	6%	5%	7,5%
1 I 2017 – 31 XII 2017	23%	8%	5%	4%	7%
od 1 I 2018	22%	7%	5%	3%	6,5%

 

Przekroczenie progu zadłużenia 55% na koniec 2013 r.
	Stawka podstawowa	Stawka obniżona	Stawka super obniżona	Ryczałt dla taksówkarzy	Zwrot dla rolników ryczałtowych
do 30 VI 2014	23%	8%	5%	4%	7%
1 VII 2014 - 30 VI 2015	24%	9%	6%	5%	7,5%
1 VII 2015 - 31 XII 2016	25%	10%	7%	6%	8%
1 I 2017 - 31 XII 2017	24%	9%	6%	5%	7,5%
1 I 2018 – 31 XII 2018	23%	8%	5%	4%	7%
od 1 I 2019	22%	7%	5%	3%	6,5%

Są to jednak zmiany warunkowe, przewidziane do stosowania najwcześniej od drugiej połowy 2012 r., gdyż w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa na lata 2010-2013 nie przewiduje się sytuacji, w której poziom państwowego długu publicznego w relacji do PKB przekroczy 55 %, co oznaczać powinno brak konieczności faktycznego podwyższenia stawek VAT po 2011 r.

Relacja państwowego długu publicznego do PKB (55%) na koniec 2011, 2012 i 2013 r., warunkująca ww. podwyżki stawek VAT, ogłaszana będzie przez Ministra Finansów w drodze obwieszczenia w Monitorze Polskim, w terminie do dnia 31 maja roku następnego.

 

 

V. Omówienie poszczególnych stawek VAT wprowadzonych w życie z dniem 1 stycznia 2011 – z uwzględnieniem zmian wchodzących po 31 marca 2011:

 

• Stawka VAT 5% (stawka super obniżona)

Stawka 5% obowiązuje od 1 stycznia 2011.

Jest to najniższa stawka VAT zezwolona prawem Unii Europejskiej.

Stawka VAT 5% dotyczy towarów wymienionych w załączniku nr 10 wprowadzonym do ustawy o VAT)

Stawka VAT 5% ma zastosowanie do trzech kategorii towarów:

1) towarów, które do końca 2010 objęte były stawką 3% (żywność nieprzetworzona)

Ale uwaga: część towarów opodatkowanych dotychczas stawką 3% z dniem 1 stycznia 2011 przeszła na 8% - np. zwierzęta żywe i pasze.

2) niektórych towarów, do których przed 1 stycznia 2011 zastosowanie miała stawka 0% (książki, czasopisma specjalistyczne, mapy, nuty), a także książki na nośnikach czyli tzw. audiobooki – które do końca 2010 opodatkowane były stawką 22%.

Uwaga: stawka VAT 0% jest nadal stosowana co do zasady do obrotu międzynarodowego (WDT, eksport towarów, czynności wymienione w art. 83 ustawy o VAT) oraz do towarów i usług wskazanych w rozporządzeniu MF z 22.12.2010 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

3)  niektórych towarów, do których przed 1 stycznia 2011 zastosowanie miała stawka 7% (część żywności przetworzonej – podstawowe produkty żywnościowe jak np.: pieczywo świeże /o terminie przydatności do spożycia lub minimalnym okresie trwałości do 14 dni/, pieczywo chrupkie i tosty, bułka tarta, nabiał, mąka, kasza, makarony, pierogi, kluski, niektóre przetwory mięsne, soki i napoje owocowe, gotowe posiłki i dania).

Wprowadzenie stawki VAT 5% ma w założeniu nie być przejściowe (stawka 5% na stałe).

 

Korekty w zakresie stosowania stawki 5% od 1 kwietnia 2011:

1) ograniczenie stosowania stawki 5% w odniesieniu do napojów owocowych, warzywnych i owocowo-warzywnych:

Stawka 5% obejmie tylko napoje bezalkoholowe, niegazowane:

a) w których udział masowy soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego wynosi nie mniej niż 20% składu surowcowego,

b) zawierające tłuszcz mlekowy

(poz. 31 zał. nr 10 do ustawy o VAT w nowym brzmieniu).

Napoje niespełniające powyższych warunków przechodzą na stawkę podstawową 23% (zob. poz. 52 zał. nr 3 do ustawy o VAT w nowym brzmieniu)

2) objęcie stawką 5% owsa (PKWiU 01.11.33.0)

(poz. 1 zał. nr 10 do ustawy o VAT w nowym brzmieniu)

• Stawka VAT 8% (stawka obniżona)

Wprowadzona na okres przejściowy 2011-2013 (art. 146a pkt 2 ustawy o VAT).

Stawka 8% zastąpiła od 1 stycznia 2011 stawkę 7%.

Stawka 8% obejmuje:

a)         towary i usługi wymienione w załączniku nr 3 do ustawy o VAT (w nowym brzmieniu nadanym ustawą z 29.10.2010 o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług)

b)         budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym

c)         towary i usługi wskazane w rozporządzeniu Ministra Finansów z 22.12.2010 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (np. usługi gastronomiczne, fryzjerskie, szewskie, niektóre usługi krawieckie, naprawa rowerów)

Ad a) Towary i usługi wymienione w załączniku nr 3 do ustawy o VAT

Uwaga 1: 

- Część towarów opodatkowanych przed 1 stycznia 2011 stawką 7% przeszła na stawkę 5% – podstawowe produkty żywnościowe jak m.in.: pieczywo świeże /o terminie przydatności do spożycia lub minimalnym okresie trwałości do 14 dni/, nabiał, mąka, kasza, makarony, pierogi, kluski, przetwory mięsne, soki i napoje owocowe – zob. wyżej: Stawka VAT 5%.

Uwaga 2:

- Część towarów opodatkowanych do końca 2010 stawką 7% przeszła od 1 stycznia 2011 na 23% (np. pieczywo i wyroby ciastkarskie o minimalnej trwałości lub terminie przydatności do spożycia powyżej 14 dni)

Uwaga 3:

- Od 1 kwietnia 2011 rozszerzenie stosowania stawki 8% na pieczywo świeże o terminie przydatności do spożycia lub minimalnym okresie trwałości powyżej 14 dni (o stosowaniu stawki 8% decydować ma klasyfikacja PKWiU do symbolu „10.71.11.0 Pieczywo świeże”).

(poz. 31 zał. nr 3 do ustawy o VAT w brzmieniu od 1 kwietnia 2011)

Pieczywo świeże o terminie przydatności do 14 dni lub minimalnym okresie trwałości do 14 dni pozostaje nadal ze stawką 5%.

- Od 1 kwietnia 2011 możliwe rozszerzenie stawki 8% na wyroby ciastkarskie i ciastka świeże, których data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia nie przekracza 45 dni.

(poz. 32 zał. nr 3 do ustawy o VAT w brzmieniu od 1 kwietnia 2011)

- Od 1 kwietnia 2011 wyłączenie stosowania stawki 8% na niektóre zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego (np. wielbłądy, gady hodowlane, w tym węże i żółwie, wełnę strzyżoną  z owiec i kóz – PKWiU 01.45.30, niektóre skóry futerkowe i skóry surowe – PKWiU 01.49.3). Towary te przechodzą na stawkę 23%

(poz. 14 zał. nr 3 do ustawy o VAT w brzmieniu od 1 kwietnia 2011)

Uwaga 4:

- Od 1 stycznia 2012 wyłączenie stosowania stawki 8% na odzież dla niemowląt i obuwie dziecięce. Towary te przejdą na stawkę podstawową 23%. Jest to konsekwencja niekorzystnego dla Polski wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z 28.10.2010 (C-49/09).

Uwaga 5:

Od 1 stycznia 2011 nowe brzmienie załącznika nr 3 do ustawy o VAT: „Wykaz towarów i usług opodatkowanych stawką VAT 7%” (przejściowo 8% w latach 2011-2013):

- załącznik ten oparty jest już na PKWiU 2008

- całkowite odejście od PKWiU 1997.

W związku z tym po 1 stycznia 2011:

• konieczność sprawdzenia przez podatnika czy towary lub usługi ujęte w nowym brzmieniu załącznika nr 3 odpowiadają treści załącznika nr 3 w brzmieniu obowiązującym do końca 2010 r. (z uwzględnieniem ww. korekt wprowadzanych od 1 kwietnia 2011)
• konieczność identyfikowania towarów i usług ze stawką obniżoną (8%) i stawką super obniżoną (5%) za pomocą PKWiU 2008, ale brak obowiązku powoływania symbolu PKWiU na fakturach ze stawką obniżoną i stawką super obniżoną.

Ad b) Stawka VAT 8% na budownictwo społeczne.

Stawka 8% od 1 stycznia 2011 obejmuje także dostawę, budowę, remont, modernizację, termomodernizację lub przebudowę obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (art. 41 ust. 12 w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT).

Definicja budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (pozostaje niezmieniona):

Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 - wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych [Art. 41 ust. 12a ustawy o VAT]

Przez obiekty budownictwa mieszkaniowego rozumie się budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 11 (art. 2 pkt 12 ustawy o VAT).

Do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym określonego w art. 41 ust. 12a nie zalicza się:

1) budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m²;

2) lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m².

[Art. 41 ust. 12b ustawy o VAT]

Z dniem 31 grudnia 2010 zakończył się okres przejściowy (derogacja) umożliwiający stosowanie stawki obniżonej w budownictwie nieobjętym społecznym programem mieszkaniowym, czyli niemieszczącym się we wskazanych wyżej limitach powierzchniowych (przepis § 37 rozporządzenia MF z 24 grudnia 2009 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług przewidujący stawkę obniżoną utracił moc).

Od 1 stycznia 2011 stawka 8% dotyczy więc tylko budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym (z uwzględnieniem w/w. limitów ustawowych powierzchni użytkowej dla budynków jednorodzinnych i lokali mieszkalnych).

W pozostałym zakresie budownictwo mieszkaniowe objęte zostało stawką podstawową 23% (z wyjątkiem robót konserwacyjnych – patrz niżej).

Ustalenie podstawy opodatkowania:

W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej limity określone w art. 41 ust. 12b ustawy o VAT, obniżoną stawkę podatku (8%) stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej [Art. 41 ust. 12c w zw. z art. 146a pkt 2 ustawy o VAT].

Czyli w przypadku mieszkań przekraczających 150 m²i domów jednorodzinnych przekraczających 300m²wysokość opodatkowania ustalać się będzie proporcjonalnie:

• Stawka 8% - znajdzie zastosowanie do części podstawy opodatkowania odpowiadającej proporcjonalnie powierzchni użytkowej kwalifikującej lokal lub budynek do budownictwa społecznego,
• Stawka 23% - znajdzie zastosowanie do pozostałej części podstawy opodatkowania odpowiadającej pozostałej powierzchni użytkowej lokalu lub budynku, niemieszczącej się w limicie 150 m² lub 300m²).

Uregulowania powyższe w praktyce oznaczają, że w przypadku:

- dostawy,

- budowy,

- remontu

- modernizacji (w tym termomodernizacji),

- przebudowy

lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa nie przekracza 150 m²oraz budynków jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa nie przekracza 300 m²,zastosowanie ma stawka obniżona (8%).

Natomiast w sytuacji, gdy powierzchnia użytkowa lokalu mieszkalnego lub budynku jednorodzinnego przekracza powyższe limity, wówczas do ww. czynności zastosowanie mają dwie stawki podatku – obniżona (8%) i podstawowa (23%).

Przykładowo, gdy nabywany nowy lokal mieszkalny będzie miał powierzchnię 180 m², wówczas w odniesieniu do 150 m² będzie miała zastosowanie stawka 8 %, natomiast do pozostałych 30 m² będzie miała zastosowanie stawka podstawowa w wysokości 23 %.

Art. 29 ust. 5 ustawy o VAT:

W przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli z podstawy opodatkowania nie wyodrębnia się wartości gruntu.

Oznacza to, że dla celów opodatkowania VAT grunt zabudowany objęty jest tą samą stawką co budynek, budowla lub lokal, z którymi grunt ten jest związany. Zatem dostawa mieszkania o pow. użytkowej do 150m² lub domu jednorodzinnego o pow. użytkowej do 300 m²objęta jest stawką VAT 8% również w odniesieniu do wartości gruntu, z którym obiekt ten jest związany. W przypadku przekroczenia ww. limitów powierzchniowych proporcję wynikającą  z ustalenia podstawy opodatkowania w oparciu o art. 41 ust. 12c należałoby zatem stosować konsekwentnie również w odniesieniu do wartości gruntu.

• Problemy praktyczne z definicją budownictwa społecznego:

-  Brak w ustawie o VAT definicji powierzchni użytkowej budynku lub lokalu mieszkalnego.

Trzeba więc posiłkować się definicjami legalnymi z innych ustaw, np. z:

• Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych,
• ustawy o podatkach i opłatach lokalnych,
• ustawy o podatku od spadków i darowizn.

-  Są istotne różnice między tymi definicjami, np. PKOB operuje pojęciem całkowitej powierzchni użytkowej, zaliczając do niej powierzchnie wszystkich pomieszczeń (również tych o obniżonej wysokości, np. poddasza, piwnice).

Z kolei definicja z ustawy o podatku od spadków i darowizn zalicza pomieszczenia o wysokości w świetle od1,40 mdo2,20 mdo powierzchni użytkowej budynku tylko w 50 %, a jeżeli wysokość jest mniejsza niż1,40 m– powierzchnię tę pomija się. Definicja ta pomija także powierzchnię piwnic.

Natomiast definicja z ustawy o podatkach i opłatach lokalnych za kondygnację uznaje także piwnice, a ponadto sutereny i poddasza użytkowe oraz garaże.

- Nie ma pełnej jasności czy do powierzchni użytkowej budynku lub lokalu mieszkalnego należy zaliczać tylko powierzchnie pomieszczeń przeznaczonych na stały pobyt ludzi, czy również pomieszczenia pomocnicze (np. spiżarnia, garderoba) służące zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych oraz pomieszczenia przynależne w rozumieniu ustawy o własności lokali, takie jak: piwnica, strych, komórka, garaż.

• Roboty konserwacyjne w sektorze mieszkaniowym (stawka 8%):

Od 1 stycznia 2011 obniżoną stawkę VAT (8%) stosuje się również do niektórych robót konserwacyjnych wykonywanych w sektorze mieszkaniowym.

(zob. § 7 ust. 1 pkt 2-3 i ust. 2-3 rozporządzenia MF z 22.12.2010 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług; oraz § 7 ust. 1 pkt 2-3 i ust. 2-3 rozporządzenia MF z 04.04.2011 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług, które z dniem 6 kwietnia 2011 zastąpiło ww. rozporządzenie MF z 22.12.2010) .

Przez roboty konserwacyjne należy rozumieć roboty mające na celu utrzymanie sprawności technicznej elementów budynku lub jego części  inne niż remont.

Stawkę VAT 8 % stosuje się do:

1) robót konserwacyjnych dotyczących budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym;

2) w zakresie w jakim roboty konserwacyjne nie będą dotyczyć budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym, przewidziano zastosowanie stawki 8% w         sytuacji, gdy roboty te będą dotyczyły obiektów budownictwa mieszkaniowego, o których mowa w art. 2 pkt 12 ustawy o VAT, lub ich części (z wyłączeniem lokali użytkowych) oraz lokali mieszkalnych w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w PKOB w dziale 12, pod warunkiem, że wartość towarów bez podatku wchodzących w podstawę opodatkowania świadczenia robót konserwacyjnych nie przekroczy 50 % tej podstawy.

Ad c) towary i usługi opodatkowane stawką 8% na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z 04.04.2010 w  sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług.

Art. 146d ustawy o VAT:

- upoważnienie ustawowe dla Ministra Finansów do obniżenia, w drodze rozporządzenia, stawek VAT do wysokości 0%, 5% lub 8% dla dostaw niektórych towarów i świadczenia niektórych usług albo dla części tych dostaw lub części świadczenia usług, oraz do określenia warunków stosowania tych obniżek;

- upoważnienie ustawowe dla Ministra Finansów do obniżenia, w drodze rozporządzenia, na czas określony nie dłuższy niż do 31 stycznia 2011, stawki VAT 8% do wysokości 7% dla dostaw niektórych towarów i świadczenia niektórych usług albo dla części tych dostaw lub części świadczenia usług, oraz do określenia warunków stosowania tej stawki.

Uwaga:

Zachodzi wątpliwość co do zgodności tego drugiego upoważnienia z prawem Unii Europejskiej, ponieważ dyrektywa 112/2006/WE Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej dopuszcza stosowanie tylko dwóch stawek obniżonych w państwie członkowskim (obecnie w Polsce obowiązują już dwie stawki obniżone 5% i 8%. Stawka VAT 7% jest więc trzecią stawką obniżoną, niezgodną z prawem UE.

Przy wydawaniu ww. przepisów wykonawczych Minister Finansów zobowiązany jest uwzględnić:

- specyfikę obrotu niektórymi towarami i świadczenia niektórych usług;

- przebieg realizacji budżetu państwa;

- przepisy Unii Europejskiej.

Realizacja powyższych delegacji ustawowych znajduje się w:

• rozporządzeniu Ministra Finansów z 04.04.2010 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (obowiązującym od 6 kwietnia 2011).

Poprzednio zaś w rozporządzeniu Ministra Finansów z 22.12.2011 w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (obowiązującym w okresie od 1 stycznia 2011 do 5 kwietnia 2011).

Rozporządzenie MF wprowadza m.in.:

1. stałe obniżenie stawki VAT do wysokości 8% na niektóre towary i usługi (§ 7 i zał. nr 1 do ww. rozporządzenia MF z 04.04.2011)
2. czasowe obniżenie stawki VAT do wysokości 0% na niektóre książki (§ 37-38 ww. rozporządzenia MF z 04.04.2011).
3. przejściowe (do 31 grudnia 2011) obniżenie stawki VAT do wysokości 8% na niektóre wyroby medyczne (§ 45 rozporządzenia MF z 04.04.2011)

Ad 1.

• Stawka 8% dotyczy m.in.:

a) usług związanych z wyżywieniem (PKWiU ex 56), w tym usług gastronomicznych, restauracyjnych, cateringowych, ale z wyjątkiem sprzedaży:

- napojów alkoholowych powyżej 1,2% oraz mieszanin piwa i napojów bezalkoholowych powyżej 0,5% alkoholu,

- kawy i herbaty (wraz z dodatkami),

- napojów bezalkoholowych gazowanych,

- wód mineralnych,

- innych towarów w stanie nieprzetworzonym opodatkowanych stawką podstawową na podstawie art. 41 ust. 1 ustawy o VAT;

b) usług fryzjerskich damskich i męskich (PKWiU 96.02.11.0 i 96.02.12.0)

c) usług szewskich (PKWiU 95.23.10.0)

d) niektórych usług krawieckich (PKWiU 95.29.11.0)

e) usług naprawy rowerów (PKWiU 95.29.12.0)

f) pozostałych towarów i usług wymienionych w zał. nr 1 do ww. rozporządzenia MF

g) robót konserwacyjnych w sektorze mieszkaniowym (patrz wyżej)

h) dostawy, WNT, importu niektórych substancji używanych jako nawozy, pasze lub dodatki do nich (wskazanych szczegółowo w § 7 ust. 4 ww. rozporządzenia MF)

i) zbycia prawa wieczystego użytkowania gruntu wraz z budynkiem, budowlą lub ich częścią trwale z gruntem związanymi, jeżeli obiekty te są opodatkowane stawką 8%

   (czyli np. sprzedaż nowego mieszkania objętego społecznym programem mieszkaniowym /tj. mieszkania o pow. użytkowej do 150 m²/ wraz z udziałem w prawie wieczystego użytkowania gruntu objęta jest w całości stawką VAT 8% – analogicznie jak w przypadku sprzedaży takiego samego mieszkania wraz z udziałem w prawie własności gruntu).

Ad 2.

• Przepisy § 37-38 ww. rozporządzenia MF z 04.04.2011 umożliwiały czasowo: