strona główna baza prawa podatkowego . . . egzamin na doradcę podatkowegoegzamin na doradcę podatkowego

Egzamin na doradcę podatkowego

Egzamin na doradcę podatkowego stanowi obecnie jeden z najtrudniejszych egzaminów państowywych przygotowujących do wykonywania zawodu zaufania publicznego .Komentarz przedstawia zakres przedmiotowy egzaminu państwowego na doradcę podatkowego oraz warunki, których spełnienie wymagane jest do dopuszczenia kandydata do udziału w egzaminie. Szczegółowo omówiony został również podmiot odpowiedzialny za prawidłowość przebiegu egzaminu tj. Państwowa Komisja Egzaminacyjna do spraw Doradztwa Podatkowego z uwzględnieniem wynagrodzenia dla jej członków za wykonywaną funkcję. 

Zakres egzaminu na doradcę podatkowego

Ustawa z 5 lipca 1996r. o doradztwie podatkowym określa szczegółowo przesłanki, jakie muszą być spełnione przez kandydata na doradcę podatkowego lub doradcy podatkowego wpisanego na listę warunkowo, aby został dopuszczony do egzaminu państwowego. Państwowa Komisja Egzaminacyjna do Spraw Doradztwa Podatkowego (dalej: Komisja Egzaminacyjna) przeprowadza egzamin w dwóch przewidzianych ustawą trybach:

1. Tryb ogólny, uregulowany w art. 21 ustawy;
2. Tryb przejściowy, uregulowany w art. 86 DorPodU 

Egzamin to sprawdzenie teoretycznego i praktycznego przygotowania kandydatów na doradców podatkowych z zakresu następujących dziedzin:

1. 1. źródła prawa i wykładania prawa;
   2. analiza podatkowa;
   3. podstawy międzynarodowego oraz wspólnotowego prawa podatkowego;
   4. materialne prawo podatkowe;
   5. postępowanie przed organami administracji publicznej i sądami administracyjnymi oraz postępowanie egzekucyjne w administracji;
   6. międzynarodowe, wspólnotowe i krajowe prawo celne;
   7. prawo dewizowe;
   8. prawo karne skarbowe;
   9. organizacja i funkcjonowanie administracji podatkowej i kontrola skarbowa;
   10. rachunkowość;
   11. ewidencja podatkowa i zasady prowadzenia ksiąg podatkowych;
   12. przepisy o doradztwie podatkowym i etyka zawodowa.

Egzamin obejmuje nie tylko zagadnienia z zakresu prawa materialnego i proceduralnego, ale i inne związane z wykonywaniem czynności doradztwa podatkowego. Mimo iż ustawa o doradztwie podatkowym wskazuje ściśle na dyscypliny prawa, których znajomość jest niezbędna do właściwego wykonywania zawodu doradcy podatkowego, to nie ulega wątpliwości, że potrzebna jest również podstawowa wiedza z zakresu prawa cywilnego i handlowego.

Art. 20 ust. 2-4 ustawy o doradztwie podatkowym wprowadza możliwość przeprowadzenia egzaminu na doradcę podatkowego w węższym zakresie niż przewiduje to ust. 1 art. 20. Przywilej ten dotyczy osób zajmujących wskazane w ustawie stanowiska bądź wykonujące określone zawody. Egzamin jest zdawany jedynie w takim zakresie, w jakim poprzednio zdawane egzaminy nie pokrywają się z obowiązującymi wymogami ustalonymi dla egzaminu na doradcę podatkowego. Jeżeli kandydatem na stanowisko doradcy podatkowego jest:

- sędzia;

- prokurator;

- inspektor kontroli skarbowej;

- adwokat;

- radca prawny;

- notariusz;

- biegły rewident –

egzamin nie obejmuje swym zakresem materiału wymaganego dla pozytywnego przejścia egzaminów na wyżej wymienione stanowiska. Państwowa Komisja Egzaminacyjna do Spraw Doradztwa Podatkowego ustala każdorazowo zakres tematyczny egzaminu, w przypadku sędziów i prokuratorów po zasięgnięciu opinii Ministra Sprawiedliwości, adwokatów, radców prawnych, notariuszy i biegłych rewidentów po zasięgnięciu opinii właściwego samorządu zawodowego, natomiast jeżeli mowa o inspektorze kontroli skarbowej czy osób, o których mowa w ust. 5, wymagana jest opinia ministra właściwego do spraw finansów publicznych.*

Obecnie regulacja prawna odnosząca się do wyżej wymienionych sytuacji określona została przez następujące uchwały:

-    Uchwała Nr 1/V/2011 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z dnia 11 stycznia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które zajmowały stanowisko sędziego;

-    Uchwała Nr 2/V/2011 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z dnia 11 stycznia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które zajmowały stanowisko prokuratora;

-    Uchwała Nr 4/V/2011 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z dnia 11 stycznia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które wykonywały zawód adwokata;

-    Uchwała Nr 5/V/2011 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z dnia 11 stycznia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które wykonywały zawód radcy prawnego;

-    Uchwała Nr 6/V/2011 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z 11 stycznia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które wykonywały zawód notariusza;

-    Uchwała Nr 7/V/2011 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z dnia 11 stycznia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które wykonywały zawód biegłego rewidenta.

Egzamin uzupełniający mogą zdawać także osoby, o których mowa w ust. 5 art. 20 DorPodU. Warunkiem jest odbycie odpowiednio długiego stażu pracy. Dotyczy to osób, które złożyły egzamin kwalifikacyjny na stanowisko Inspektora Kontroli Skarbowej oraz posiadają 8-letni staż pracy w organach administracji podatkowej lub skarbowej. Tę sytuację reguluje uchwała Nr 10/V/2011 Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które zajmowały stanowiska inspektorów kontroli skarbowej oraz osób spełniających warunek określony w art. 39 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej posiadających ośmioletni staż pracy w organach administracji podatkowej lub skarbowej. Natomiast egzamin uzupełniający funkcjonariusza celnego reguluje Uchwała Nr 9/V/2011Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego z dnia 5 kwietnia 2011 r. w sprawie ustalenia zakresu tematycznego egzaminu na doradcę podatkowego dla osób, które zajmowały stanowisko funkcjonariusza celnego w służbie stałej posiadającego ośmioletni staż w organach celnych.*

Warunki dopuszczenia do egzaminu na doradcę podatkowego

W art. 21 DorPodU ustawodawca ujął kompleksowo przesłanki dopuszczenia obywatela polskiego czy cudzoziemca do egzaminu na doradcę podatkowego. Dopuszczenie do egzaminu obywatela polskiego nie wymaga wydania jakichkolwiek decyzji w tym zakresie. Jedynie w sytuacji niespełnienia wymogów dopuszczenia do egzaminu, zostanie wydana decyzja odmowna przez Komisję Egzaminacyjną. Decyzja ta jest ostateczną decyzją administracyjną a stronie nie służy od niej odwołanie. Może jednak złożyć wniosek do Komisji Egzaminacyjnej o ponowne rozpatrzenie sprawy. Jeżeli poprzednia decyzja zostanie utrzymana w mocy, stronie przysługuje skarga do sądu administracyjnego na zasadach przewidzianych w Kodeksie postępowania przed sądami administracyjnymi.*

Osoby nieposiadające obywatelstwa polskiego są dopuszczone do egzaminu po wyrażeniu zgody przez Krajową Radę Doradców Podatkowych, pod warunkiem biegłego władania językiem polskim a także po spełnieniu warunków z art. 6 ust. 1 DorPodU.

Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 listopada 2010r. w sprawie Państwowej Komisji Egzaminacyjnej do Spraw Doradztwa Podatkowego i przeprowadzania egzaminu na doradcę podatkowego reguluje procedurę dopuszczenia do egzaminu na doradcę podatkowego. Egzaminy na doradcę podatkowego przeprowadzane są przez Państwową Komisję Egzaminacyjną do Spraw Doradztwa Podatkowego, w terminach wyznaczonych przez przewodniczącego Komisji Egzaminacyjnej.

W myśl § 10 omawianego rozporządzenia osoba ubiegająca się o zakwalifikowanie do egzaminu składa do Komisji Egzaminacyjnej, nie później niż do 30 dnia przed wyznaczonym terminem części pisemnej egzaminu, wniosek o dopuszczenie do egzaminu. Do wniosku należy dołączyć:

1)    oświadczenie o spełnieniu warunków określonych w art. 6 ust. 1 pkt. 2 i 3 ustawy (pełna zdolność do czynności prawnych, korzystanie z pełni praw publicznych);

2)    odpis dyplomu dokumentującego posiadanie wyższego wykształcenia;

3)    potwierdzenie dokonania opłaty egzaminacyjnej;

4)    dokument potwierdzający zgodę, o której mowa w art. 21 ust. 3 ustawy w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego.

W przypadku osób warunkowo wpisanych listę doradców podatkowych, do wniosku załącza się oświadczenie o spełnieniu warunków z art. 6 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy (pełna zdolność do czynności prawnych, korzystanie z pełni praw publicznych), potwierdzenie dokonania opłaty egzaminacyjnej oraz informację o numerze wpisu na listę doradców podatkowych.

Ponadto, osoby o których mowa w art. 20 ust. 2 i 5 DorPodU (m. in. osoby, które zajmowały stanowiska sędziów, prokuratorów, radców prawnych, notariuszy, biegłych rewidentów, adwokata, inspektora kontroli skarbowej), do wniosku załączają dokumenty potwierdzające ich uprawnienia zawodowe.

Art. 21 ust. 4 ustawy o doradztwie podatkowym wskazuje na obowiązek odbycia praktyki zawodowej, obejmującej zapoznanie się z funkcjonowaniem organów podatkowych oraz wykonywaniem doradztwa podatkowego. Praktykę po zdaniu egzaminu odbywa się w urzędach i izbach skarbowych, w urzędach kontroli skarbowej, u doradców podatkowych lub w spółkach doradztwa podatkowego. Kandydaci na doradców podatkowych, którzy złożyli z wynikiem pozytywnym egzamin na doradcę podatkowego, odbywają dwuletnią praktykę zawodową w Polsce (w przeciwnym razie porównanie zagranicznych warunków odbywania praktyki z tymi obowiązującymi w Polsce mogłoby stanowić problem, ze względu na wymóg spełnienia określonych ustawą kryteriów). W trakcie odbywania praktyki kandydat zapoznaje się z funkcjonowaniem organów podatkowych oraz wykonywaniem doradztwa podatkowego. Odbywa się ją w urzędach skarbowych, izbach skarbowych, urzędach kontroli skarbowej bądź u doradców podatkowych (spółkach doradztwa podatkowego).  Regulacje dotyczące praktyki zawodowej określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 lipca 2002 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. Nr 107, poz. 940, z późn. zm.). Zgodnie z treścią rozporządzenia, kandydaci  którzy złożyli egzamin na doradcę podatkowego, zobowiązani są do odbycia 2-letniej praktyki:

1. w urzędzie skarbowym właściwym miejscowo w sprawach podatku dochodowego od osób fizycznych, ze względu na miejsce zamieszkania odbywającego praktykę - przez okres 4 miesięcy,
2. w izbie skarbowej właściwej miejscowo w sprawach podatku dochodowego od osób fizycznych, ze względu na miejsce zamieszkania odbywającego praktykę - przez okres 4 miesięcy,
3. w urzędzie kontroli skarbowej mającym siedzibę w tym samym mieście wojewódzkim co izba skarbowa, o której mowa w pkt 2 - przez okres 4 miesięcy,
4. u doradcy podatkowego lub w spółce doradztwa podatkowego, którzy wyrazili zgodę na przyjęcie kandydata na praktykę albo zostali wyznaczeni przez Krajową Radę Doradców Podatkowych - przez okres 12 miesięcy.*

Praktykę odbywa się raz w tygodniu w wymiarze 8 godzin. Na uzasadniony wniosek kandydata, organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej Minister Finansów kieruje wnioskującego o odbycie praktyki do innej niż właściwej miejscowo jednostki określonej w rozporządzeniu wykonawczych do ustawy o doradztwie podatkowym.

Przyjęcie na praktykę zawodową w organach podatkowych następuje na podstawie skierowania Ministra Finansów, natomiast zainteresowany powinien rozpocząć jej odbywanie nie później niż w okresie trzech miesięcy od dnia pozytywnego zdania egzaminu. Zaświadczenie o odbyciu praktyki wydaje naczelnik urzędu, dyrektor izby skarbowej lub urzędu kontroli skarbowej, czuwa także nad prawidłowym jej przebiegiem oraz wyznacza pracownika sprawującego opiekę nad osobą odbywającą praktykę.

Termin do rozpoczęcia praktyki u doradcy podatkowego lub w spółce doradztwa podatkowego wyznacza, na wniosek kandydata, Przewodniczący Krajowej Rady Doradców Podatkowych, po zasięgnięciu opinii zarządu właściwego regionalnego oddziału Izby Doradców Podatkowych.

Na równi z odbyciem praktyki, traktowane jest zatrudnienie trwające co najmniej 4 lata:

1. w urzędzie skarbowym;
2. w izbie skarbowej;
3. urzędzie kontroli skarbowej;
4. Ministerstwie Finansów;
5. samorządowych służbach finansowych;
6. samorządowym kolegium odwoławczym;

pod warunkiem za kandydat zajmował  się stosowaniem przepisów prawa podatkowego w związki z prowadzonymi postępowaniami podatkowym lub kontrolnymi.

Zasada ta ma również zastosowanie w przypadku:

1)    kandydatów zatrudnionych przez okres co najmniej 2 lat w podmiotach uprawnionych do wykonywania doradztwa podatkowego, jeżeli do zakresu obowiązków tych osób należało stosowanie przepisów z zakresu prawa podatkowego na rzecz klientów tych podmiotów;

2)    pracowników naukowo-dydaktycznych, dydaktycznych lub naukowych – w rozumieniu przepisów o szkolnictwie wyższym – pozostających w zatrudnieniu przez okres co najmniej 5 lat i zajmujących się dziedzinami, w których zakres wchodzi prawo podatkowe;

3)    osób uprawnionych do wykonywania zawodu biegłego rewidenta, prokuratora, radcy prawnego oraz sędziego, z tym że okres zatrudnienia z zawodzie, uprawniający do zwolnienia z obowiązku odbycia praktyki, wynosi co najmniej 2 lata;

4)    osób, które uzyskały świadectwo potwierdzające kwalifikacje niezbędne do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych albo uprawnienia lustracyjne w rozumieniu przepisów prawa spółdzielczego oraz legitymują się co najmniej dwuletnim okresem zatrudnienia w zawodzie;

5)    osób zatrudnionych na stanowisku głównego księgowego przez okres co najmniej trzech lat w podmiotach, które na podstawie przepisów o rachunkowości są obowiązane do prowadzenia ksiąg rachunkowych;

6)    osób zatrudnionych na stanowisku skarbnika gminy przez okres co najmniej czterech lat.

Istnieje możliwość zwolnienia kandydata na doradcę podatkowego z obowiązku odbywania praktyki zawodowej. Warunkiem jest nabycie przez taką osobę uprawnień doradcy podatkowego i wykonywanie tego zawodu  przez co najmniej 2 lata w jednym z państw członkowskich Unii Europejskiej lub EFTA.

Państwowa Komisja Egzaminacyjna do Spraw Doradztwa Podatkowego

Państwowa Komisja Egzaminacyjna do Spraw Doradztwa Podatkowego (dalej: Komisja Egzaminacyjna) przeprowadza egzamin na doradcę podatkowego, który ma charakter państwowy. Kadencja Komisji Egzaminacyjnej trwa 4 lata. Komisja może działać do czasu powołania Komisji Egzaminacyjnej następnej kadencji, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy od dnia zakończenia kadencji.

Komisja Egzaminacyjna składa się z sześćdziesięciu członków powoływanych i odwoływanych przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Jest on zobowiązany do powołania członków Komisji wskazanych w ust. 3 pkt. 2 i 4 art. 22. Co oznacza, że nie ma on możliwości odmowy w przypadku powołania członków spośród sędziów delegowanych przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego (pkt 2) oraz spośród doradców podatkowych delegowanych przez Krajową Radę Doradców Podatkowych (pkt 4). Jednak osoby te nie mogą być skazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe.

Komisja Egzaminacyjna składa się z:

1)    dwudziestu przedstawicieli ministra do spraw finansów publicznych będących pracownikami ministerstwa finansów, organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej, mających co najmniej pięcioletnie doświadczenie w zakresie tworzenia lub stosowania przepisów prawa w co najmniej jednej z dziedzin objętych zakresem tematycznym egzaminu na doradcę podatkowego;

2)    dziesięciu sędziów delegowanych przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego spośród sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów administracyjnych;

3)    dziesięciu pracowników naukowych i naukowo-dydaktycznych posiadających wiedzę i doświadczenie co najmniej w jednej z dziedzin objętych zakresem tematycznym egzaminu, powoływanych po zasięgnięciu opinii placówki naukowej lub wyższej uczelni;

4)    dwudziestu członków Krajowej Izby Doradców Podatkowych delegowanych przez Krajową Radę Doradców Podatkowych.

Nie stanowi przeszkody do powołania Komisji Egzaminacyjnej: