strona główna baza prawa podatkowego . . . unormowanie akcyz w ueunormowanie akcyz w unii europejskiej.

Unormowanie akcyz w Unii Europejskiej.

Podatek akcyzowy stanowi odmianę podatku pośredniego nakładanego na konsumpcję określonych dóbr uznawanych przez ustawodawcę danego państwa za wyroby akcyzowe. W rezultacie na skutek nałożenia podatku akcyzowego państwo opodatkowuje na jednym wybranym etapie obrotu selektywnie wybrane przez siebie produkty – w założeniu o charakterze luksusowym – uznawane za wyroby akcyzowe.
Podatek akcyzowy jest podatkiem jednofazowym, co oznacza iż w przeciwieństwie np. do podatku od wartości dodanej, akcyza jest pobierana na jednym wybranym przez prawodawcę etapie obrotu.
Podatek akcyzowy jest podatkiem pośrednim, a więc faktycznym podmiotem ponoszącym koszt ekonomiczny opodatkowania akcyzą jest finalny konsument, a nie podmiot, który jest prawnie zobowiązany do rozliczenia podatku akcyzowego.
Akcyza jest również podatkiem selektywnym, tj. podatkiem nakładanym na wybrane wyroby akcyzowe, w założeniu o charakterze luksusowym (choć zasada ta doznaje wielu ograniczeń m.in. w przypadku opodatkowania dostaw prądu).

Z uwagi na wysokość wpływów, stosunkowo łatwy system poboru a także istotne rozpowszechnienie podatku akcyzowego w systemach prawnych państw europejskich zdecydowano się na podjęcie kroków zmierzających do dokonania harmonizacji podstawowych reguł wymiaru i poboru tego podatku na szczeblu Wspólnoty Europejskiej. Jednocześnie ranga i zakres unormowań prawa europejskiego odnoszących się do podatku akcyzowego wynika z faktu, iż ewentualne różnice występujące pomiędzy unormowaniami obowiązującymi w poszczególnych państwach stwarzają istotne zagrożenie dla wspólnego rynku.
Należy przy tym wyraźnie zaznaczyć, że system podatku akcyzowego obowiązujący w Unii Europejskiej podlegał stopniowej harmonizacji na przełomie kilkudziesięciu lat od powstania Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej, przy czym pierwotne działania w tym względzie zostały podjęte już w 1967 r. Ujednolicanie systemów podatkowych poszczególnych państw członkowskich odbywało się przede wszystkim w drodze przystosowania krajowych regulacji do wspólnych celów, jakie zostały postawione w przepisach prawa wspólnotowego. Zasadniczym zamierzeniem było zapewnienie swobodnego przepływu wyrobów akcyzowych w ramach wspólnego rynku wewnątrz Unii Europejskiej.
Z uwagi na powyższe uwarunkowania kwestie związane z harmonizacją podatku akcyzowego zostały uregulowane zarówno na szczeblu traktowym, jak i w treści szeregu dyrektyw i rozporządzeń poszczególnych organów Unii Europejskiej.
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na art. 113 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (odpowiednik art. 93 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej), który ma w zakresie podatku akcyzowego najistotniejsze znaczenie:

„Rada, stanowiąc jednomyślnie zgodnie ze specjalną procedurą ustawodawczą i po konsultacji z Parlamentem Europejskim oraz Komitetem Ekonomiczno-Społecznym, uchwala przepisy dotyczące harmonizacji ustawodawstw odnoszących się do podatków obrotowych, akcyzy i innych podatków pośrednich w zakresie, w jakim harmo¬nizacja ta jest niezbędna do zapewnienia ustanowienia i funkcjonowania rynku wewnętrznego oraz uniknięcia zakłóceń konkurencji".

Powyższa norma wskazuje, że Traktat bezpośrednio wyznacza istotne znaczenie harmonizacji podatku akcyzowego, która to harmonizacja służyć ma przede wszystkim zapewnieniu solidnej podstawy dla mechanizmów funkcjonowania jednolitego rynku w obrębie całej Unii.
W rezultacie art. 93 Traktatu o Wspólnocie Europejskiej stanowi podstawę do ścisłej integracji obowiązujących w poszczególnych państwach systemów opodatkowania akcyzowego.
Przepis powyższy stał się bazą do wprowadzenia ujednoliconego w znacznym stopniu po¬datku akcyzowego w drodze wprowadzenia wielu dyrektyw tworzących dziś kompleksowy system regulacji w tym zakresie.
W rezultacie proces harmonizacji uległ największemu zintensyfikowaniu właśnie w zakresie podatku akcyzowego (obok harmonizacji z zakresu podatku od wartości dodanej), Harmonizacja ta objęła swym zakresem praktycznie kompletny zakres konstrukcji tego podatku, oraz reguły jego poboru.
Wskazując na istotny zakres harmo¬nizacji odnoszący się do podatku akcyzowego, podkreślić należy, iż zgodnie z art. 28 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Unia opiera się na unii celnej, która obejmuje całą wymianę towarową i wiąże się z zakazem stosowania między państwami członkowskimi ceł przywozowych i wy¬wozowych oraz także wszelkich opłat wywierających ten sam skutek (w tym w zakresie podatku akcyzowego).

Środkiem prawnym służącym ujednoliceniu krajowych systemów podatku akcyzowego są głównie dyrektywy Rady Unii Europejskiej. Dyrektywy te wskazują cele, jakie powinny być spełnione przez wewnętrzne systemy prawne państw członkowskich, tak aby poszczególne unormowania podatku akcyzowego pozwalały na swobodny obrót wyrobami akcyzowymi pomiędzy podatnikami państw Unii Europejskiej.
W zakresie ujednolicania podatku akcyzowego na szczeblu wspólnotowym wydanych zostało kilkadziesiąt aktów prawnych, począwszy od dyrektyw Rady UE, które nakreślały ogólne zasady dotyczące produkcji i obrotu wyrobami akcyzowymi, poprzez rozporządzenia Rady UE, które w sposób bezpośredni regulowały określone kwestie techniczne, a skończywszy na decyzjach Komisji Europejskiej skierowanych do poszczególnych państw członkowskich.
Wśród najistotniejszych aktów prawnych Unii Europejskiej normujących opodatkowanie podatkiem akcyzowym wymienić należy:

A)
Dyrektywa Rady 92/12/EWG z dnia 25 lutego 1992 r. w sprawie ogólnych warunków dotyczących wyrobów objętych podatkiem akcyzowym, ich przechowywania, przepływu oraz kontrolowania (Dz. Urz. WE L 76 z 23.03.1992). Wskazana dyrektywa stanowi zasadniczą podstawę europejskiego systemu opodatkowania podatkiem akcyzowym wyrobów akcyzowych. Ze względu na swój zakres oraz zasięg oddziaływania dyrektywa ta nazywana jest powszechnie dyrektywą horyzontalną. Reguluje ona przede wszystkim następujące kwestie:
a) zakres terytorialny stosowania postanowień dotyczących podatku akcyzowego,
b) zakres przedmiotowy opodatkowania wyrobów akcyzowych, który został uszczegółowiony w dyrektywach strukturalnych dotyczących poszczególnych grup wyrobów akcyzowych,
c) definicje zasadniczych instytucji podatku akcyzowego,
d) warunki dotyczące produkcji, przetwarzania oraz składowania wyrobów akcyzowych,
e) reguły przemieszczania wyrobów akcyzowych,
f) sytuacji, w których podatek akcyzowy podlega zwrotowi,
g) zwolnienia generalne z podatku.

W kontekście powyższego warto podkreślić, że w roku 2008 uchwalona została nowa dyrektywa horyzontalna - dyrektywa Rady 2008/118/WE z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie ogólnych zasad dotyczących podatku akcyzowego, uchylająca dyrektywę 92/12/EWG (Dz. Urz. UE L 9 z 14.01.2009, s. 12). Dyrektywa 2008/118/WE zastąpiła od dnia 1 kwietnia 2010 r. dotychczasową dyrektywę horyzontalną. Zasadniczym zadaniem nowej dyrektywy jest w pierwszej kolejności wprowadzenie na obszarze Wspólnoty Europejskiej elektronicznego systemu przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy, tj. zastąpienie papierowych dokumentów towarzyszących przesyłce wyrobów akcyzy (dokumentów ADT) komunikatami elektronicznymi w oparciu o System Przemieszczania Wyrobów Akcyzowych (EMCS). System ten jest systemem komputerowym wykorzystywanym do przemieszczania wyrobów akcyzowych w obrocie wewnątrzwspólnotowym pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej oraz przemieszczania tych wyrobów na terytorium Wspólnoty Europejskiej w ramach eksportu i importu. Stosowanie tego systemu do przemieszczania wyrobów akcyzowych w procedurze zawieszenia poboru akcyzy ma być docelowo obowiązkowe, przy czym wdrożenie kompletnego systemu zostało rozdzielone na szereg faz.
Dodatkowo należy podkreślić, że celem nowej dyrektywy horyzontalnej...