strona główna baza prawa podatkowego . . . procedura ustalania praw i obowiązków podatkowych następców prawnychprocedura ustalania praw i obowiązków podatkowych następców prawnych

Procedura ustalania praw i obowiązków następców prawnych

Komentarz stanowi wyczerpujący opis trybu postępowania organów podatkowych wobec spadkobierców podatnika (w tym podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych) zakończonego decyzją o zakresie odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców lub przysługujących im ulg podatkowych. 

Ustalanie zakresu odpowiedzialności spadkobierców

Zgodnie z treścią art. 97 § 1 Ordynacji podatkowej spadkobiercy podatnika przejmują przewidziane w przepisach prawa podatkowego majątkowe prawa i obowiązki spadkodawcy. Na marginesie warto wspomnieć, iż prawa o charakterze niemajątkowym, które przysługiwały spadkodawcy, a związane są  z prowadzoną działalnością gospodarczą, przechodzą na spadkobierców pod warunkiem dalszego prowadzenia tej działalności na ich rachunek. Zasada ta znajduje również zastosowanie do praw i obowiązków z tytułu sprawowanej przez spadkodawcę funkcji płatnika oraz wynikających z decyzji wydanych na podstawie przepisów prawa podatkowego.

W ramach procedury ustalania praw i obowiązków następców prawnych w prawie podatkowym, stosuje się zasady wynikające z prawa spadkowego, które decydują o uznaniu konkretnego podmiotu za spadkobiercę, a tym samym o pociągnięciu go do odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe.

Zagadnienia powołania do spadku uregulowane są przepisami art. 926 i nast. Kodeksu cywilnego.

O zakresie odpowiedzialności spadkobierców traktuje art. 100 i art. 104 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z art. 100 § 1 OrdPU organy podatkowe właściwe ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy orzekają w odrębnych decyzjach o zakresie odpowiedzialności poszczególnych spadkobierców lub określają wysokość nadpłaty albo zwrotu podatku.

O właściwości organu podatkowego decyduje ostatnie miejsce zamieszkania spadkodawcy. Stosownie do tego, czy należność podatkowa stanowi dochód budżetu państwa czy dochód budżetu samorządowego, o zakresie odpowiedzialności spadkobiercy, wysokości nadpłaty lub zwrocie podatku orzekać będą państwowe lub samorządowe organy podatkowe. Organ podatkowy, o którym mowa w zdaniu poprzedzającym, nie zawsze będzie organem tożsamym z tym, który wydał decyzję podatkową w sprawie wymiaru i poboru należności od spadkodawcy.

Wydanie decyzji o zakresie odpowiedzialności spadkodawcy poprzedzone jest stosownym postępowaniem podatkowym prowadzonym przez organ podatkowy. Zmierza ono do ustalenia faktów mających znaczenie dla prawidłowego rozstrzygnięcia i poddaje je ocenie prawnej z punktu widzenia materialnego prawa podatkowego. W ramach tego postępowania ustalany jest krąg spadkobierców oraz ich udział w odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe. Uiszczenie należności podatkowej przez adresata decyzji powinno nastąpić na rachunek właściwego organu podatkowego.

Decyzja w przedmiocie odpowiedzialności podatkowej spadkobiercy może być wydana jedynie w razie braku wystąpienia jednej z niżej wymienionych przesłanek:

1)      w stosunku do spadkodawcy nie zostało wszczęte postępowanie podatkowe;

2)      postępowanie podatkowe, którego stroną był spadkodawca, nie zostało zakończone decyzją ostateczną.

W decyzji tej powinny być uwzględnione wszystkie należności, o których mowa w art. 98 § 1 i 2 OrdPU.*

W decyzji organ podatkowy określa wysokość znanych w dniu otwarcia spadku zobowiązań spadkodawcy, o których mowa w art. 98 § 1 i 2 OrdPU, z zastrzeżeniem § 2a (art. 100 § 2 OrdPU).

Art. 100 § 2a OrdPU nakłada na organ podatkowy wydający decyzję szczególne obowiązki, tj: