strona główna baza prawa podatkowego . . . pobór podatku przez płatnika lub inkasentapobór podatku przez płatnika lub inkasenta

Pobór podatku przez płatnika lub inkasenta

W komentarzu przedstawiono przede wszystkim szczegółowo zakres uprawnień, obowiązków i zasady odpowiedzialności płatników i inkasentów w związku z poborem podatku. Wyjaśniono również, jakie korzyści wiążą się z takim sposobem poboru podatku dla podatnika i państwa.

Zgodnie z art. 59 OrdPU § 1 pkt. 2* pobranie podatku przez płatnika lub inkasenta prowadzi do wygaśnięcia zobowiązania podatkowego podatnika.

Podstawowe obowiązki płatnika i inkasenta

Płatnik jest podmiotem zobowiązanym na mocy przepisów prawa podatkowego do dokonania trzech czynności: obliczenia podatku przypadającego do zapłaty od podatnika, pobrania tego podatku i wpłacenia we właściwym terminie organowi podatkowemu. Na inkasencie natomiast nie ciąży obowiązek obliczenia należnego podatku. Musi tylko pobrać podatek i wpłacić we właściwym terminie organowi podatkowemu.

Zgodnie z orzecznictwem sądowym każdy podmiot zobowiązany do dokonania tych czynności nabywa z mocy prawa status płatnika lub inkasenta, bez względu na to czy ustawodawca użył takiego terminu. ,, Jeżeli szczegółowe przepisy podatkowe powierzają określonym podmiotom obliczanie i pobieranie od podatnika podatku i wpłacanie go na właściwy rachunek, to podmiot ten staje się płatnikiem w rozumieniu art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych (Dz.U. nr 27 poz. 111 ze zm.) bez względu na to, czy w przepisach szczegółowych został on wyraźnie nazwany płatnikiem.”*

Zalety poboru podatków za pośrednictwem płatników lub inkasentów

Pobór podatków za pośrednictwem płatników lub inkasentów ma wiele zalet z punktu widzenia państwa. Przede wszystkim zmniejsza jego koszty. Prawidłowy pobór znosi też koszty egzekucji administracyjnej należności podatkowych. Pozwala ograniczyć zjawisko unikania opodatkowania lub zalegania z płatnością podatku (pobór podatku u źródła). Z pewnością liczne korzyści odnoszą też podatnicy, np.: zmniejszenie nakładów pracy i kosztów wiążących się z ujawnieniem i kwalifikacją prawną podatkowego stanu faktycznego oraz uiszczeniem podatku. Ograniczony jest też ich bezpośredni kontakt z organami podatkowymi oraz zmniejszone jest ich ryzyko podatkowe związane z instytucją samo wymiaru. Bowiem odpowiedzialność majątkową za kwalifikację prawną faktów ujawnionych przez podatnika ponosi płatnik.

Źródło obowiązków płatnika i inkasenta

Źródłem obowiązków płatnika i inkasenta mogą być wyłącznie przepisy prawa podatkowego. Art. 3 pkt.2 OrdPU* definiując pojęcie przepisów prawa podatkowego, wymienia nie tylko ustawy podatkowe, ale również akty wykonawcze wydane na podstawie tych ustaw. Jednak zgodnie z konstytucyjną zasadą obowiązki mogą być nakładane na obywateli jedynie w drodze ustawowej. Dlatego należy przyjąć, że akty wykonawcze mogą tylko określać szczegółowe kwestie techniczne związane z wykonywaniem obowiązków nałożonych w drodze ustawy[[a]] .  Poza tym w zakresie podatku rolnego, leśnego oraz podatków i opłat lokalnych, rada gminy może zarządzić pobór tych należności w drodze inkasa, wyznaczyć inkasentów i określić wysokość należnego im wynagrodzenia. W takim przypadku podstawę prawną obowiązków inkasenta stanowią łącznie przepisy ustawy i wydane na ich podstawie akty prawa miejscowego.

Zwolnienie z tych obowiązków może mieć miejsce wyłącznie w przypadkach...