strona główna baza prawa podatkowego . . . amortyzacja w rachunkowościamortyzacja w rachunkowości

Amortyzacja w rachunkowości 

Amortyzacja jest to systematyczne i planowe rozłożenie wartości początkowej składnika aktywów na przestrzeni okresu jego użytkowania. Amortyzacja odzwierciedla spadek wartości składnika rzeczowych aktywów trwałych wywołany jego użytkowaniem lub upływem czasu.

Amortyzacja jest ustalana i ujmowana jedynie dla pozycji podlegających amortyzacji, czyli tych składników, których wartość maleje w następstwie ich użytkowania lub upływu czasu (dla przykładu jednostka nie ujmuje odpisów amortyzacyjnych dla gruntów).

Okres amortyzacji jest to przedział czasu, w którym według przewidywań, dany składnik aktywów będzie użytkowany przez jednostkę gospodarczą lub liczba jednostek produkcji lub podobnych jednostek, które według przewidywań, jednostka gospodarcza uzyska z danego składnika aktywów.

Wydatki poniesione na zakup środka trwałego, zgodnie z zasadą współmierności, nie mogą stanowić jednorazowego kosztu w momencie zakupu. Stanowią one koszty rozłożone w czasie. Amortyzacja jest kosztem niepieniężnym (to znaczy nie pociąga za sobą wydatków w bieżącym okresie). Z pomocą amortyzacji nakłady na zakup czy wytworzenie środka trwałego są stopniowo zaliczane w koszty poszczególnych okresów, co pozwala (przynajmniej teoretycznie) zgromadzić fundusze na zakup nowych środków trwałych po całkowitym zamortyzowaniu starych.

Zgodnie z ustawą o rachunkowości rozpoczęcie amortyzacji następuje nie wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do użytkowania (art. 32 ust. 1). Oznacza to, że według przepisów bilansowych odpisy amortyzacyjne od środka trwałego można rozpocząć bezpośrednio po przyjęciu tego środka do używania lub też później. Natomiast z przepisów podatkowych, a dokładnie z art. 16h ust. 1 pkt 1 updop oraz art. 22h ust.1 updof, wynika że odpisów amortyzacyjnych dokonuje się od wartości początkowej środka trwałego począwszy od pierwszego miesiąca następującego po miesiącu, w którym ten środek trwały został wprowadzony do ewidencji. W Polskiej praktyce jednostki najczęściej przyjmują termin rozpoczęcia amortyzacji określony w przepisach podatkowych jako obowiązujący również dla celów bilansowych. Amortyzacja kończy się nie później niż z chwilą zrównania wartości odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych z wartością początkową środka trwałego lub przeznaczenia go do likwidacji, sprzedaży lub stwierdzenia jego niedoboru.

Odpisy amortyzacyjne są ujmowane jako koszty okresu lub zwiększają koszt wytworzenia innych aktywów. W celu ustalenia rocznego odpisu z tytułu utraty wartości, jednostka powinna ustalić kwotę podlegającą amortyzacji. Kwota podlegająca amortyzacji to różnica między wartością początkową składnika aktywów i jego wartością rezydualną. Wartość rezydualna to kwota, dla której można oczekiwać, że zostanie zrealizowana na koniec użytkowania składnika aktywów (zazwyczaj cena sprzedaży netto na tamten moment).

Odpisy amortyzacyjne są ujmowane w okresie amortyzacji, będącym oszacowanym okresem, przez który składnik będzie użytkowany przez jednostkę. Okres amortyzacji może być również oszacowany na podstawie liczby produktów, które jednostka zamierza wyprodukować do końca okresu ekonomicznej użyteczności tego składnika majątku.

Okres amortyzacji nie musi być równy okresowi ekonomicznej użyteczności składnika aktywów.

Przy ustalaniu okresu ekonomicznej użyteczności, rocznej stawki amortyzacyjnej i okresu amortyzacji uwzględnia się takie czynniki jak:

1)           liczba zmian, na których pracuje dany środek trwały,

2)           tempo postępu techniczno-ekonomicznego,

3)           wydajność środka trwałego mierzona liczbą godzin jego pracy lub liczbą wytworzonych produktów albo innym właściwym miernikiem,

4)           prawne lub inne ograniczenia czasu używania środka trwałego,

5)           przewidywana przy likwidacji cena sprzedaży netto istotnej pozostałości środka trwałego.

W dniu przyjęcia środka trwałego do użytkowania trzeba ustalić okres lub stawkę oraz metodę amortyzacji. Przyjęte okresy i stawki amortyzacji powinny być przez jednostkę okresowo weryfikowane powodując korektę odpisów dokonywanych w następnych latach obrotowych.

Obok okresu lub stawki amortyzacji, metoda amortyzacji stanowi bardzo istotny element w kalkulacji rocznego odpisu amortyzacyjnego. Metoda amortyzacji na ogół odzwierciedla sposób, w jaki korzyści ekonomiczne generowane przez składnik aktywów są konsumowane. Można wyróżnić kilka metod amortyzacji, wśród których szczególnie istotne są: