strona główna aktualności

Problem dotyczył czeskiej spółki będącą podatnikiem VAT, która - w celu skorzystania z ulgi na złe długi – zawnioskowała o zwrot kwoty VAT m.in. z powodu korekty od niezapłaconych wierzytelności. Organ odmówił podatnikowi prawa do skorzystania z ulgi ze względu na okoliczność, że kontrahent przestał być podatnikiem VAT, a przepisy czeskie w takiej sytuacji – podobnie jak to jest w polskiej ustawie o VAT - nie pozwalają na skorzystanie z ulgi, gdy dłużnik przestał być podatnikiem. Podatnik nie zgadzając się ze stanowiskiem organu wskazywał, że wprowadzone przez ustawodawcę ograniczenia pozostają w sprzeczności z przepisami dyrektywy VAT. Czeski administracyjny sąd najwyższy skierował pytanie prejudycjalne TSUE. Trybunał uznał, że dla celów skorzystania z ulgi na złe długi, status podatnika nie ma znaczenia i podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi, nawet jak klient przestanie być podatnikiem VAT.

W uzasadnieniu pytania wskazano, że warunek dotyczący utrzymania statusu podatnika dłużnika należy uznać za sprzeczny z art. 90 dyrektywy VAT, ponieważ może on uniemożliwiać przeprowadzenie korekty podstawy opodatkowania podatnika będącego wierzycielem, przy czym nie byłoby to uzasadnione niepewnością związaną z ostatecznym charakterem niewywiązania się z płatności.

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału, art. 90 ust. 1 dyrektywy VAT, który dotyczy przypadków anulowania, wypowiedzenia, rozwiązania, całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności lub obniżenia ceny po dokonaniu transakcji, zobowiązuje państwa członkowskie do obniżenia podstawy opodatkowania i w związku z tym również kwoty VAT należnego od podatnika za każdym razem, gdy po dokonaniu transakcji podatnik nie otrzymał części lub całości wynagrodzenia. Stanowi to wyraz podstawowej zasady dyrektywy VAT, wedle której podstawę opodatkowania stanowi świadczenie wzajemne rzeczywiście otrzymane, a w konsekwencji organy podatkowe nie mogą pobrać z tytułu VAT kwoty wyższej od tej, którą otrzymał podatnik.

Dyrektywa co prawda pozwala państwom członkowskim na odstąpienie od wskazanej wyżej reguły w wypadku całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności ceny transakcyjnej. Jednakże taka możliwość odstępstwa w przypadku całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności ceny transakcyjnej jest uzasadniona tym, że brak zapłaty świadczenia wzajemnego – w pewnych okolicznościach i z uwagi na sytuację prawną występującą w danym państwie członkowskim – może być trudny do zweryfikowania lub mieć charakter wyłącznie tymczasowy.

Dopuszczenie, aby państwa członkowskie miały możliwość wyłączenia wszelkich obniżek podstawy opodatkowania VAT, byłoby sprzeczne z zasadą neutralności VAT, z której wynika między innymi, że przedsiębiorca jako inkasent podatkowy na rzecz państwa powinien być całkowicie zwolniony z ostatecznego obciążenia podlegającym zapłacie lub zapłaconym podatkiem w ramach swej działalności gospodarczej, która sama podlega VAT. Natomiast wymóg, który uzależnia korektę podstawy opodatkowania VAT od okoliczności, że dłużnik nie przestał być podatnikiem VAT, nie może być uzasadniony koniecznością wzięcia pod uwagę niepewności co do ostatecznego charakteru niewywiązania się z omawianej płatności.

Okoliczność bowiem, gdy dłużnik przestał być podatnikiem w kontekście postępowania upadłościowego, stanowi raczej, przeciwnie, element mogący uzasadniać ostateczny charakter niewywiązania się z płatności.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Sprawiedliwości UE uznał, iż art. 90 dyrektywy VAT należy interpretować w ten sposób, że stoi on na przeszkodzie przepisom krajowym, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które przewidują, że podatnik nie może dokonać korekty podstawy opodatkowania VAT w przypadku całkowitego lub częściowego niewywiązania się z płatności przez dłużnika kwoty należnej z tytułu transakcji podlegającej temu podatkowi, jeżeli dłużnik ten nie jest już podatnikiem VAT.

Źródło: http://curia.europa.eu; stan na dzień: 17 maja 2019r.